Taraflar arasındaki sözleşmede aksine bir hüküm yoksa genel olarak işçiler, devlet memurlarından farklı olarak, çalıştıkları ayın ücretini, bu ayın sonunda talep ve davaya hak kazanırlar.[1] Aylık ücretler için zamanaşımı, her bir ayın ücretinin muaccel olduğu tarihten itibaren ayrı ayrı işlemeye başlar ve beş yıl sonra zamanaşımına uğrar.[2]
Fazla çalışma, hafta ve genel tatilde çalışma ücretleri ile ikramiye ve sosyal yardımlara ilişkin ücretler doğdukları anda muaccel olur ve bu tarihten itibaren zamanaşımı işlemeye başlar.[3] Tüm bu işçi alacakları için dava açıldığında, davalının zamanaşımı savunması ile karşılaşılırsa, beş yıllık zamanaşımı süresi, davanın açıldığı tarihten geriye doğru hesaplanacaktır.[4] Bu halde davanın açıldığı tarihten beş yıl önce muaccel hale gelen alacakların zamanaşımına uğradığı kabul edilecektir (İş Kanunu m.32/f.8). İşçilerin yıllık izin ücretleri ise, yıllık iznin hak edildiği anda değil, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona erdiği anda muaccel olur.[5] Diğer bir ifadeyle iş sözleşmesi devam ederken yıllık izinlerin ücreti talep edilemez. Yıllık izinlerin ücreti ancak iş sözleşmesi sona erdiği anda talep edilebilir ve zamanaşımı da bu tarihten itibaren işlemeye başlar (İş Kanunu m.59/1).[6] Bu nedenle iş sözleşmesi sona erdikten sonra beş yıllık zamanaşımı süresi içinde dava açılması koşuluyla, yukarıda belirtilen işçi alacaklarından farklı olarak, hak edip de kullanılmayan yıllık izin ücretlerinin tamamı hüküm altına alınacaktır. İhbar[7] ve kıdem tazminatı[8] alacaklarının muaccel olduğu ve on yıllık zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı tarih, iş sözleşmesinin feshi tarihidir.[9] - [10] İşçinin iş sözleşmesi emeklilik sebebi ile sona erdirildiğinde, işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü yaşlılık aylığının bağlanacağını gösteren belgenin işverene bildirildiği tarihten itibaren başlayacağından, söz konusu alacağın muaccel olduğu ve zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı ve ayrıca anılan alacağa faiz yürütülmesi, anılan tarihten itibaren işlemeye başlar. Aynı görüşü içeren Yargıtay içtihat metni şöyledir; "4857 sayılı Kanun'un 120. maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte bulunan 1475 sayılı Kanunun .... maddesinin .... fıkrası hükmüne göre, kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir. Faiz başlangıcı fesih tarihi olmalıdır. ... sözleşmesinin ölüm ya da diğer sebeplerle son bulması faiz başlangıcını değiştirmez. Ancak, yaşlılık, malullük aylığı ya da toptan ödeme almak için işyerinden ayrılma halinde, işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu belgelemesi şarttır. Bu halde faiz başlangıcı da anılan belgenin işverene verildiği tarihtir. Emekliliğe hak kazanma belgesi işverene bildirilmemişse, işverence kıdem tazminatı olarak ilk taksitin ödendiği tarih bakiye kıdem tazminatı için faiz başlangıcı sayılmalıdır. Böyle bir taksit ödemesi de olmadığı durumlarda faiz başlangıcı, davanın açıldığı ya da icra takibinin yapıldığı tarihtir."[11]
Çalışmalarınızda başarı, ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
[1]Süzek, S.: İş Hukuku, B.3, İstanbul, Beta, 2006, s.294 (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[2]Yargıtay 9. HD., 20.11.1995 Tarih, E/K.17818 - 34317 sayılı içtihat metni (Tutumlu, age., s.277); Yargıtay 11.HD. T: 22.09.1987, E: 7562, K: 8340 (Tutumlu, a.g.e., s. 96) (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[3]Yargıtay 9. HD., 08.07.2008 Tarih, E/K.21464 - 19714 (Bilgen, age., s.723) (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[4]Yargıtay 9. HD., 20.03.2008 Tarih, 2007/13183 Esas ve 2008/5524 Karar sayılı içtihat metni (Bilgen, age., s. 724) (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[5]Süzek, age., s.660. Yargıtay 9. HD., 20.11.1997 Tarih, E/K.15366 - 19740 sayılı içtihat metni (Tutumlu, age., s.106) (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[6]Yargıtay 9. HD., 11.06.2007 Tarih, 2006/15229 Esas ve 2007/18499 Karar sayılı içtihat metni (Bilgen, age., s. 725) (Akçay, agt., s.25 Naklen)
[7]Yargıtay 9. HD., 14.07.2008 Tarih, 2007/24490 Esas ve 2008/20203 Karar sayılı içtihat metni (Bilgen, age., s. 722) (Akçay, agt., s.27 Naklen)
[8]Yargıtay 9. HD., 23.12.2003 Tarih, E/K.11071 - 22578 İçtihat metni (Bilgen. age., s. 721) (Akçay, agt., s.27 Naklen)
[9]Akçay, agt., s.25-26
[10] Ergün, M.: Sözleşmeler Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, Ankara 2024, s.2011-2012
[11] Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 07.02.2013 Tarih, 2012/12336 Esas ve 2013/2222 Karar Sayılı İçtihat Metni, https://karararama.yargıtay.gov.tr (Erişim tarihi: 30.12.2024)
