İlk 9 aylık değerlendirmemize ekonomik durumla devam edelim.

Üçüncü çeyrekte Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) %3,9 arttı. Biraz ayrıntıya indiğimizde artışlar şöyle:

İnşaat Sektörü.............%14,1

Hizmet Sektörü............%6,9

Sanayi Sektörü.............%0,3

Tarım Sektörü..............%1,1

Burada dikkatinizi çekmek istediğim husus sanayi ve tarım sektöründeki düşük oranlardır. Yıllardır söylene gelen sanayi ve tarımın ihmal edildiği konusunun TÜİK tarafından da teyit edildiğini görüyoruz.

Cari açıktaki durum ise hep negatifte seyretmektedir. Nitekim Eylül 2022’de de açık devam etmiştir.

TÜİK ve Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat, Eylül ayında bir ön­ceki yılın aynı ayına göre %9,2 artarak 22 milyar 612 milyon $, ithalat ise %38,1 artarak 32 milyar 208 mil­yon $ olarak gerçekleşti. Eylül ayında dış ticaret açığı 2021 yılının aynı ayına göre %268,1 artarak 2 milyar 607 milyon $’dan, 9 milyar 595 milyon $’a yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021 Eylül ayında %88,8 iken 2022 Eylül ayında %70,2’ye geriledi.

Eylül ayında en yüksek ihracatı 2,3 milyar $ ile Alman­ya’ya yaptık. Onu ABD, Irak, İngiltere ve Rusya izledi. Ocak-Eylül 2022 döneminde ise sıralama şöyle:

Almanya............15 milyar 777 milyon $

ABD...................12 milyar 746 milyon $

Irak.....................9 milyar 885 milyon $

İngiltere..............9 milyar 801 milyon $

İtalya...................9 milyar 268 milyon $

Ocak-Eylül döneminde ithalatta durum şöyle gerçek­leşti:

Rusya................ 44 milyar 638 milyon $

Çin.....................31 milyar 742 milyon $

Almanya............17 milyar 368 milyon $

ABD...................11 milyar 807 milyon $

İtalya.................10 milyar 330 milyon $

Ülkemiz 2022 yılının Ocak-Eylül döneminde ihracatımı­zın %30,5’i ilk 5 ülkeye gerçekleşirken, ithalatımızın %48,5’i ilk 5 ülkeden gerçekleşti.

Döviz kurundaki yükselme ilk 9 ay ciddi şekilde devam etmiş. Eylül 2022 sonunda 1 dolar 18,31 TL ve bir avro 18,16 TL olmuştur.

TÜİK’in verilerine göre Eylül ayı itibarıyla, yıllık enflas­yon TÜFE’de %83,45, Yİ - ÜFE’de ise %151,50 oranında gerçekleşmiştir. Bunlar, son 10 yıldaki dalgalanmanın 2021-22 döneminde hızla pik yaparak zirveye ulaştığı de­ğerlerdir.

İşsizlikteki dalgalı seyir TÜİK verilerinde de görül­mektedir. Eylül 2022 sonu rakamı %10,1 olarak göste­rilmiştir. İş gücü 2022 Eylül ayında bir önceki aya göre 67.000 kişi artarak 34 milyon 349 bin olarak bildirilmiş­tir. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve iş­sizlerden oluşan Âtıl İşgücü Oranı 2022 Eylül ayında 0,4 puan artarak %20,3 oldu.

İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) geçen yılın aynı ayına göre %0,9 azalmış ve KKO %77,40 olarak hesaplanmıştır. Bu oran neredeyse düzenli şekilde son 10 yılda yaklaşık olarak aynı değerlerdedir. Tek istisnası COVID-19 yasaklarından dolayı 2020 yılı ilk çeyreğindeki düşüklüktür: Yaklaşık %60,0.

Tüketici Güven Endeksi Eylül ayında %72,4 oldu. Bu endeksin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyim­ser durumu, 100’den küçük olması ise kötümser durumu göstermektedir.

2022 Ocak-Eylül döneminde 9,282 milyon ABD Doları düzeyinde Uluslararası Doğrudan Yatırım girişi ger­çekleşmiştir. Bu değer geçen yılın aynı dönemine göre %5,2 azalış göstermektedir.

Brent petrol fiyatı 30 Eylül 2022 tarihi itibariyle 87,96 ABD Doları olmuştur.

Yapı istatistiklerine gelince; Yapı Ruhsatı verilen yapı­ların yüz ölçümü %4,7, bina sayısı %8,0 ve daire sayısı %3,8 azaldı. Yapı Kullanım İzin Belgesi verilen yapıların yüz ölçümü %2,8 azalmış, bina sayısı ise %3,7 artmıştır.

Türkiye genelinde Eylül ayında 113.402 konut satıl­mıştır. THBB tarafından hazırlanan Endeks, 2022 Eylül ayı itibariyle eşik değerin altına inmiştir.

TÇMB’de yapılan tahminlere göre Türkiye’deki konut stoku 3,23 milyondur. Son 1 yıldır bu stok aynı seviyeyi korumaktadır.

Güzel günler diliyorum.