Eser sahibinin haklarına komşu haklar; eser sahibinin manevi ve mali haklarına zarar vermemek kaydıyla ve eser sahibinin izniyle bir eseri özgün bir biçimde yorumlayan, tanıtan, anlatan, söyleyen, çalan ve çeşitli biçimlerde icra eden sanatçıların, bir icra ürünü olan veya sair sesleri ilk defa tespit eden fonogram yapımcıları ile radyo televizyon kuruluşlarının 4630 sayılı Yasa ile değişik 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m. 80 / I (A) bendinde belirtilen hakları ifade etmektedir. Bu haklara, kısaca “bağlantılı haklar” da denmektedir. Bağlantılı haklar, eser sahibinin hakkı ile bağlantılı olup, onun haklarından farklıdır. Bu haklar, eser sahibinin hakkından bağımsız, münhasır nitelikli haklar dır.[1] “FSEK” nun eser sahibinin haklarına komşu haklarını düzenleyen hükümleri, aşağıdaki üç gruba uygulanır (FSEK m. 80): a) İcracı sanatçılar ve haklar, b) Fonogram yapımcıları ve hakları. c) Radyo televizyon kuruluşlar.[2] 4110 Sayılı Yasa ile değişik FSEK m. 82 hükmünde, bu Kanun’un icracı sanatçılar, fonogramlar ve ilk film tespitleri ile radyo - televizyon yayınlarıyla ilgili hükümlerin uygulama kapsamını belirlemiş bulunmaktadır. Ayrıca, FSEK’nun “bağlantılı haklarla” ilgili hükümleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu bir uluslararası anlaşma hükümlerine göre korunan icracı sanatçılara, yapımcılara ve radyo - televizyon kuruluşlarına da uygulanır. İcracı sanatçıların haklarının süresi, icranın ilk tespitinin yapıldığı tarihten başlayarak yetmiş yıldır. Şayet, icra tespit edilmemiş ise, bu sure icranın ilk aleniyet kazanması ile başlar. Yapımcıların haklarının süresi, ilk tespitin yapıldığı tarihten başlayarak yetmiş yıl devam eder (FSEK m. 82).[3] Fikri haklar, dava yoluyla korunmaktadır: a) Hukuk davaları FSEK, eser üzerindeki mali ve manevi hakların ihlaliyle ilgili olarak aşağı daki hukuk davalarını öngörmüştür: aa) Tecavüzün ref’i davası, bb) Tecavüzün men’i davası, cc) Tazminat davaları. Eser sahiplerinin hakları ile bağlantılı haklara sahip olanlarda eser sahipleri gibi yukarıda belirtilen davalardan faydalanır (FSEK m. 80 / 10). b) Ceza davaları FSEK, eser üzerindeki manevi ve / veya mali hakların ihlali halinde takibi şikayete bağlı olmak üzere ceza davaları öngörmüştür. FSEK’nın düzenlediği hukuki ilişkilerden doğan dava ve işler ile bu FSEK’den kaynaklanan ceza davalarında görevli mahkeme, fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesi ile fikri ve sınai haklar ceza mahkemesidir (FSEK m.76 ve SMK m.156/1).[4]-[5]
Çalışmalarınızda başarı, ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
[1] Ergün, M.:Fikri Mülkiyet Hukuku, Ankara 2020, s.65
[2] Ergün, age., s.10-11
[3] Ergün, age., s.11
[4] Ergün, age., s.11-12
[5] Ergün, M.: Yan Sanayide Fikri Mülkiyet Hukuku Uygulamaü Kılavuzu, Ankara 2023, s.65-66
