Bazı istatistik verilerin ve bunlara ilişkin yorumların olgunlaşması biraz zaman istiyor. Bu nedenle geçen yılın değerlendirmesine bu bakış açısıyla bakmanızı rica ediyorum.
BÜYÜME:
-Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2021 yılında %11 arttı. Kişi başına GSYH cari fiyatlarla 85.672 TL, ABD doları cinsinden 9.339 USD olarak hesaplandı.
-Hizmet faaliyetleri 2021 yılında %21,1 arttı. Hane halkı nihai tüketim harcamaları %15,1 arttı. Bunun GSYH içindeki payı %55,1 oldu.
-Devletin nihai tüketim harcamaları %1,9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %0,8 azaldı. Bu iki değer aslında kalkınamadığımıza ilişkin özel bir durumu göstermektedir. Tabii bunda özelleştirmelerin yarattığı sonuçları da düşünmeliyiz.
-2021 yılında ihracatta ilk sırayı 19 milyar 169 milyon dolar ile Almanya aldı. Bunu sırasıyla 14 milyar 722 milyon dolar ile ABD, 13 milyar 704 milyon dolar ile İngiltere, 11 milyar 475 milyon dolar ile İtalya, 11 milyar 133 milyon dolar ile IRAK izledi. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın %31,2’sini oluşturdu.
-2021 yılında ithalatta ilk sırayı 32 milyar 240 milyon dolar ile Çin aldı. Bu ülkeyi sırasıyla 28 milyar 959 milyon dolar ile Rusya, 21 milyar 757 milyon dolar ile Almanya, 13 milyar 151 milyon dolar ile ABD, ve 11 milyar 562 milyon dolar ile İtalya izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %39,7’sini oluşturdu. -Burada dikkati çeken husus ihracatımızda ilk 4 ülke kalkınmış, standartları yüksek olan batı dünyası ülkeleri olurken; ithalatımızda ilk iki ülke Çin ve Rusya olmaktadır. Ukrayna, Rusya çatışması 2022 yılındaki durumu mutlaka değiştirecektir. Bu kapışmanın içinde NATO ile Rusya’nın çatışmasının varlığı, hatta Çin›in de Rusya›yı desteklemesi ile bir dünya çatışması senaryosunu da gündeme getirmektedir. Ukrayna’nın ekonomisinin düzelmesi, konut ve altyapının harap olması; barıştan sonra farklı bir dünya ile karşılaşacağımızı düşündürüyor.
-Örneğin çip üretiminin %92’sini Tayvan (Milliyetçi Çin) devleti yapıyor. Çip üretiminde zorunlu olarak kullanılan bir gazın en büyük teslimatçısı %30 ile Ukrayna imiş. Zaten normal halde bile çip üretimi dünyaya yetmez iken, bir de bu sorun çıkınca gelecek günlerde bizi nelerin beklediğini tahmin etmek güç.
-Döviz kurları 2021 yılında çok dalgalı seyretti. Hatta bir ara ABD doları 17 TL seviyesini aştı. Yıl başında 7.5 TL olan dolar, yıl sonunda resmi olarak 12,6 TL ile 2022 yılına devroldu.
-Enflasyon 2021 yılında beklentilerin çok üzerinde seyretti. TÜİK’in rakamlarına göre yıllık enflasyon %36,8, Yİ-ÜFE %79,9 artmıştır. Bir diğer değerlendirme olan 12 aylık ortalamalara göre ise, tüketici fiyatlarında %19,6, üretici fiyatlarında ise %43,9 artış olmuştur.
-TÜİK verilerine göre 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsizlik oranı %11,2 olmuştur. İstihdam edilenlerin sayısı ise 30 milyon 141 bin kişi olduğu belirtilmiştir. Bu rakamlar; ilgili taraflarca farklı değerlendirilmekte, işsiz sayısının çok daha fazla olduğu, özellikle genç işsizlerin sayılarının tedirgin edici boyutlara ulaştığı vurgulanmaktadır. Burada üzerinde önemle durulması gereken husus yükseköğrenimli genç işsizlerin durumudur. 2 veya 4 yıllık yüksek öğrenim görmüş bir gencin evde, kahvede oturması veya boğaz tokluğuna ve aldığı eğitim ile hiç ilgisi olmayan, kol gücüne dayalı geçici işlerde çalışması önemli bir kayıptır. Ülkemiz, ömrünün en verimli yaşlarını eğitimde geçirmiş bir insanın, hayatını böyle yürütmesine neden olacak kadar zengin değildir.
-İş sahaları açmak, üretim/istihdam artışını ve dengesini sağlayacak çözümler üretmek gerekmektedir. İçi boş söylemlerle bu dar boğazı aşmak mümkün değildir.
-TÜİK ve TCMB işbirliğiyle yürütülen Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarına göre Tüketici Güven Endeksi, Aralık 2021’de %68,9 oldu. 100’den küçük olan rakam güvensizlik olduğuna göre, durum iyi değil.
-Brentoil 31 Aralık 2021 itibariyle 77,8 USD olmuştur. Mart 2022’de varil fiyatı 100 doları aştı. 120 dolara doğru yükseliyor. Bu yükseliş, anında devlet tarafından satış fiyatlarına yansıtıldığından hayat gittikçe daha da zorlaşıyor.
Bakalım önümüzdeki günlerde daha neler göreceğiz...
