Bilimin her alanında konu edilen değer kavramı, başlangıçta felsefenin ana konularından olmakla beraber şimdilerde psikoloji, sosyoloji, tıp, işletme, eğitim vb. bilimlerin ilgi alanına da girmektedir. En yaygın tanıma göre değerler bireylerin hayatlarında yol gösterici olan, toplumlara rehberlik eden temel inançlar, prensipler ve değişik önem derecelerindeki durum ötesi hedeflerdir. Değerler insanların tercih ve arzularını yansıtan bir belirleyicidir. İnsan değerlerine bağlı bir hayat sürdürdüğü sürece kendini hayatın akışına kapılmaktan koruyabilmekte, kişisel vizyonunu geliştirerek ancak başarılı olabilmektedir. Kurumların ve toplumun kültürel yapısını değerler belirler, bu nedenle kültür yaratmak ya da değiştirmek istiyorsak mutlaka öncelikle değerlerimizi ortaya koymak gereklidir.
1. Karar Verme Sürecini Yönlendirir: Değerler, insanların neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair algılarını şekillendirir. Bu da karar verme sürecinde rehberlik sağlar. Değerlerimize uygun kararlar almak, içsel bir huzur ve tutarlılık getirir.
2. Kimliği ve Amaçları Belirler: Kişisel değerler, kim olduğumuzu ve hayatta neyi arzuladığımızı tanımlar. Bir insanın değerleri, onun yaşam amacını bulmasına yardımcı olabilir ve hedeflerine ulaşma yolunda motivasyon kaynağı olabilir.
3. İlişkileri Güçlendirir: Ortak değerlere sahip insanlar genellikle daha güçlü ve sağlıklı ilişkiler kurar. Değerler, saygı, güven, dürüstlük gibi temel unsurları barındırır ve bu da ilişkilerin derinleşmesine yardımcı olur.
4. Toplumsal Düzeni Sağlar: Toplumların ve kültürlerin gelişiminde değerlerin rolü büyüktür. Ortak değerlere sahip bir toplumda insanlar, toplumsal kurallara ve normlara daha kolay uyum sağlar, bu da düzenin korunmasına yardımcı olur.
5. Zor Durumlarda Rehber Olur: Zor ve belirsiz durumlarda değerler, bireylerin nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda rehberlik eder. Bireyler, zor kararlar alırken değerlerine tutunarak doğru yolu bulabilir.
Değerler, bireylerin kimliğini ve yaşam biçimini belirleyen, toplumsal bağları güçlendiren ve bireysel mutluluğa katkıda bulunan önemli unsurlardır.
Bununla birlikte değerlerin iyi ve doğru değer – kötü ve yanlış değer diye yargılanması çok sık rastlanan bir durumdur. Hukukun, ahlakın ve vicdanın sınırları içinde kaldıkça her değer o değere sahip insan için doğrudur. Örneğin güzelliği bir değer olarak gören bir insan, bunu değer olarak görmeyen biri tarafından eleştirilebilir. Güzel olmaya çalışmak, güzel ortamlar yaratmak bazıları için değerlidir; bunu kendisi için bir değer olarak görmeyen kişi bile aslında bu değere sahip olan kişinin sunduklarından faydalanmaktadır.
Kendi değerlerimizin farkında olmak, onlara sahip çıkmak ve diğer insanların değerlerine de saygı duymak birlikte daha güzel ve yaşanılır bir dünya yaratmamıza fayda sağlayacaktır.
