Organize Sanayi Bölgeleri, Yeşil OSB olma yolunda katılımcı firmalara yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, su verimliliği, atık su geri kazanımı, atık yönetimi vb. konularda ulusal ve uluslararası platformlar aracılığıyla kredi, teşvik ve hibe destek olanağı yaratmaya çalışıyor.
İyileştirme projeleri ile hem sürdürülebilir üretim sağlanacak hem de AB Yeşil Mutabakatı ile Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapan firmalar için sınırda karbon düzenleme mekanizmasına uyum konusunda destek sağlanmış olacaktır.
Hüseyin Durmaz
Bursa OSB Yönetim Kurulu Başkanı
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nda “Yeşil OSB: Kaynak ve enerji verimliliği, yalın üretim, endüstriyel atık işbirliği ve çevreye duyarlı uygulamaları ile öne çıkan çevresel, ekonomik, sosyal ve yönetimsel açıdan Bakanlıkça belirlenen kriterler çerçevesinde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından sertifikalandırılan OSB’ler” şeklinde tanımlanmıştır. “Yeşil OSB Sertifikasyon Sistemi” için başvuru süreci iki aşamadan oluşmaktadır. Bursa OSB olarak; 1. aşama olan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen ön kriterleri içeren başvurumuz Mekansal Yönetim ve Dijitalleşme Projesi (MEYDİP) üzerinden 23.02.2023 tarihinde yapılmıştır, Yeşil OSB Sertifikasyon Sistemi’nin 2. aşaması olan TSE denetimleri de 22-23 Ocak 2024 tarihlerinde tamamlanmış ve değerlendirme aşamasındadır. Ön kriterler kapsamında istenen TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgemiz 2004, TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Belgemiz 2013 ve Sıfır Atık Belgemiz 2020 yılında alınmıştır.
Ülkemizin ilk organize sanayi bölgesi durumundayız ve pek çok konuda örnek olduğumuz gibi yaptığımız çevreci yatırımlarla da öncü olmaya devam ediyoruz. Bursa OSB, 2018 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile koordineli bir şekilde Dünya Bankası’nın sürdürdüğü Yeşil OSB projesinde yer alan Bursa’nın tek ve ülkemizin de 4 OSB’sinden birisidir.
Bursa OSB su döngüsü ile de kaynak verimliliği açısından örnek teşkil etmektedir Bursa OSB proses suyunu kendi üretmektedir. Bursa OSB Su Üretim Tesisi, Nilüfer deresinden aldığı atık suyu, arıtarak Organize Sanayi Bölgesindeki firmalara proseste kullanılmak üzere dağıtıyor. 1979 yılından beri devam eden bu uygulama yıllar içinde teknolojik atılımlarla güçlendirildi. Türkiye’de yer alan OSB’ler içerisinde en büyük kapasiteli ultrafiltrasyon ve ters osmoz sistemine sahip su üretim tesisi Bursa OSB’de bulunmaktadır. Nilüfer Dersinde 4. sınıf kalitesinde bulunan su, Su Üretim Tesisinde biyolojik, kimyasal, ultrafiltrasyon ve reverse ozmos proseslerinden geçirilerek proses suyu olarak 40 bin m3/gün kapasite ile sanayicinin kullanımına sunulmaktadır. Bu sayede aylık 1 milyon m3 atık suyun geri kazanımı sağlanmaktadır.
Nilüfer Deresi’nden alınan ham su, proses suyu haline getirilmekte, sanayicimiz tarafından kullanıldıktan sonra yine Bursa OSB sınırları içerisinde bulunan atıksu arıtma tesisimizde arıtılarak yaklaşık 40 saat sonra Nilüfer deresinin bir kolu olan Ayvalı dereye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tablo-19 deşarj kriterlerine göre yani 3. sınıf su kalitesinde deşarj edilmektedir. Böylece Bursa OSB, Nilüfer deresinden aldığı 4. kalite (çok kirli su) ham suyu daha temiz halde tekrar dereye geri bırakmaktadır. Su Üretim Tesisi ile hem kirletilerek doğaya bırakılan su kullanılarak ekonomiye katkı sağlanıyor, hem de şehir şebekesinin de beslendiği doğal kaynaklardan elde edilen suyu tüketmeyerek şehre 1 baraj kadar katkıda bulunuyor. Bu sayede ayda 1 milyon metreküp temiz su tasarrufu sağlanıyor. Proses suyunu kullanan firmamızın sayısı 139’dur. Ayrıca Bursa OSB içerindeki 292.490 m² yeşil alanda geri kazanılmış olan su ile sulanmaktadır. Özellikle iklim krizi ve kuraklığın yaşandığı son yıllarda ülkemizin için çok kıymetli olan yeraltı su kaynakları kullanılmamakta olup çevreye duyarlı proses suyu kullanımı noktasında bakanlığımızın partneri olarak diğer kurumlara da örnek olarak gösterilmiştir.
Bursa OSB tarafından, 1998’de ve 2005’te devreye alınan arıtma tesisini 7/24 işletilmektedir. Tesis, toplamda 48 bin metreküplük mega kapasiteye sahip. Yağmur ve endüstriyel atık sular ayrı hatlardan toplanıyor. Atık su, miktar ve özelliği itibari ile yüzde 90 tekstil sektörü özelliklerini taşıyor.
Tesis, projelendirilirken bu sektöre özel seçilen arıtma proseslerini içermesine dikkat edildi. Fiziksel, kimyasal, biyolojik ve renk giderimi için tekrar kimyasal arıtma süreçleriyle çalışıyor. Tesiste oluşan arıtma çamurları yasal mevzuata uygun olarak bertaraf ediliyor.
Bursa OSB bünyesinde faaliyetlerine devam eden Bursa Çevre Merkezi, Alman Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanlığı tarafından finanse edilen bir proje kapsamında 1997’de kuruldu. Türk Akreditasyon Kurumu’ndan akredite İlk Çevre Laboratuvarı olan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yeterlik Belgesine sahip Su/Atık su, Atık Yağ ve Çamur Analizleri, Baca gazı ölçümleri, İşçi Sağlığı ve Hijyeni Ölçümleri yapıyor. Bursa OSB. 2004’te ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, 2005 ‘te ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, 2013’te ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi, 2020’de Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Sıfır Atık Belgesi’ni aldı. Kanal bağlantı İzin belgeleri, Proses suyu Günlük analiz sonuçları, Arıtma tesisi çıkış suyu analiz raporları firmalara sunuluyor.
Bursa OSB, Bölgesindeki fabrikalarda kullanılan teknolojik ömrünü tamamlamış elektrik motorlarının verimli ve çevreye duyarlı motorlar ile değiştirilmesi projesine öncü rol oynamaktadır. Bursa OSB, BOSİAD ile Çevreye Duyarlı Sanayi Tesisi Yarışması gibi sosyal sorumluluk projeleriyle de Yeşil Mutabakatın toplumsal bilinçlendirme kriterini yerine getirmektedir.
Yeşil Bursa’nın Yeşil OSB’si olarak ‘kirlettikten sonra temizlemek yerine kirletmeden üretim’ yaklaşımını sanayicimizle birlikte kabullenerek uyguluyor. Bursa OSB Yeşil Mutabakat Kriterleri doğrultusunda geçmişten gelen yatırım ayrıcalıklarına yenilerini de ekleyerek sürdürüyor.
Sürdürülebilir, kaynak etkin ekonomiye geçiş ve ülkemizin küresel değer zincirlerine entegrasyonunun geliştirilmesi çalışmalarını yıllardır sürdüren Türkiye’nin ilk OSB’si olan Bursa OSB, Yeşil Mutabakata uyum konusunda da yapmış olduğu yatırımlarla sanayicisine avantajlar sağlıyor.
Yeşil OSB olarak hem Bursa OSB Müdürlüğümüz hem de katılımcılarımızın doğal kaynakların verimli kullanılması ve bu konudaki risklerin azaltılması, karbon ve su ayak izinin azaltılması gibi çevresel faydalar sağlanmasının yanı sıra işletme maliyetlerinin düşürülmesi vb. ekonomik faydalar da sağlayacaktır. Sürdürülebilirliğin her alanda önem kazandığı günümüzde OSB hizmet ve faaliyetlerimiz ve katılıcılarımızın faaliyetlerinin sosyal, ekonomik ve çevresel çıkarların gözetilerek gerçekleştirilmesi sürdürülebilir büyüme fırsatlarının değerlendirilmesini sağlayacaktır.
Yeşil OSB Sertifikasyon Sistemi’nin 2. aşaması TSE tarafından 22-23 Ocak 2024 tarihlerinde tamamlanmıştır. Türkiye’nin ilk OSB’si olarak TSE tarafından yapılacak değerlendirme ile Bursa’mızın ilk Yeşil OSB Sertifikasını almayı hedefliyoruz.
Erol Gülmez
NOSAB Yönetim Kurulu Başkanı
NOSAB olarak Yeşil OSB olabilmek için başvurumuzu yaptıktan sonra, çalışmalara ilk etapta dahil edilen 16 organize sanayi bölgesinden biri olmuştuk. Haliyle çalışmalarımız da hız kazandı.
Yeşil OSB sertifikasyon süreci çevreye duyarlı sanayi projelerinin hayata geçirilmesini teşvik ediyor. Bölgedeki tesislerin enerji verimliliğini artırmak ve atık yönetimini sağlamak gibi çevresel sürdürülebilirlik hedeflerini destekliyoruz. Bu konuda saha araştırmaları yaparak bölgemizin ihtiyacını tespit ediyoruz. Çizdiğimiz yol haritası da o ihtiyaçları gidermek üzere oluyor. NOSAB Akademi eğitimlerinde enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik konularına ağırlık vermeye devam edeceğiz. Öte yandan 2023 yılında hızlandırdığımız GES projeleri devam ediyor. Geçtiğimiz yıl çokça vurguladığımız üzere, İdari Hizmet Binamızda ve Endüstriyel Arıtma Tesisi'mize GES kuruyoruz. Öte yandan yeni yapacağımız biyolojik arıtma tesisimizin çatısında da GES olacak. GES'e bölge firmalarımız da ilgi gösteriyor, çatı GES'lerle güneş enerjisinden elektrik üreten firma sayımız yakında 40 olacak.
Bu sertifikasyon sürecini tamamlamayı önemsiyoruz, çünkü firmalarımızın uluslararası alanda rekabet edebilirlik düzeyine olumlu etki edecek bir başarı olacak. Ülke sanayimizin kalkınması için, artık, çevreci teknolojilere ve sürdürülebilir üretim metodlarına odaklanmak zorundayız.
Levent Eski
DOSAB Yönetim Kurulu Başkanı
Yeşil OSB Sertifikasyon Ön Kriterleri için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na 25.08.2023 tarihinde başvurumuzu gerçekleştirilmiş olup 01.09.2023 tarihinde ön uygunluk alınmıştır. Yeşil OSB sürecinde ilk aşama olan ön kriterlere uygunluk alınması sonrasında T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TSE tarafından; yönetim, ekonomik, çevre ve sosyal performans başlıklarında belirlenmiş olan 40 Performans Göstergesine göre değerlendirme yapılmaktadır. Bazı performans göstergeleri zorunlu olmakla birlikte söz konusu uygunluk denetimi için OSB Yönetimi faaliyetlerine ilişkin olarak TS ISO 14064’e göre hazırlanan Sera Gazı Beyanının TSE tarafından doğrulanması gerekmektedir. Bu kapsamda 02.01.2024 tarihli Sera Gazı Doğrulama Belgesi ile Bursa’da ilk, Türkiye genelinde 5. sırada Sera Gazı Beyanı Doğrulaması yapılan OSB’yiz. Yine bu süreçte söz konusu Performans Göstergelerine ilişkin bazı veriler için katılımcı firmalarımıza yönelik anket çalışması yürütülerek veri toplama çalışmalarını tamamladık. Sonuç olarak, tüm hazırlıklarımızı tamamlamış olmakla birlikte yapılan planlamaya göre TSE tarafından Yeşil OSB sertifika denetimi Ocak ayı içerisinde gerçekleştirilecek olup en kısa sürede belgelendirme işleminin tamamlanmasını bekliyoruz.
Yeşil OSB olmak bölgenize ve bölge sanayicimize öncelikle, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda katılımcı firmalarımızda farkındalık yaratılarak sürdürülebilir üretim konusunda destek sağlanacaktır. Katılımcı firmalarımızda yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, su verimliliği, atık su geri kazanımı, atık yönetimi vb. konularda gerek ulusal (KOSGEB, BEBKA, Bankalar) gerekse uluslararası (Dünya Bankası vb.) platformlar vasıtasıyla kredi, teşvik ve hibe destek olanakları oluşacaktır. Bu tür iyileştirme projeleri ile hem sürdürülebilir üretim sağlanacak hem de AB Yeşil Mutabakatı ile Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapan firmalar için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasına uyum konusunda destek sağlanmış olacaktır.
DOSAB, çevresel etkilerin en aza indirilmesi ve doğal kaynakların korunması için birçok proje hayata geçirmiştir. Gerçekleştirilen projelerimizden örnek verecek olursak;
2007 yılından bu yana faaliyette olan Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi kapasitesi 2019 yılı itibariyle 82.500 m3/gün’e çıkarılmış ve ülkemizde ilk olarak endüstriyel atık su için büyük ölçekli membran biyoreaktör (MBR) tesisi ve ters osmoz (RO) üniteleri ilavesi ile atık su geri kazanımı sağlanarak, katılımcı firmalara geri kazanılmış su verilmesi sağlanmıştır. Böylelikle su kaynaklarımız korunduğu gibi küresel ısınmada etkili su temini problemi için çözüm geliştirilmiştir.
DOSAB depo ve antrepo binalarının çatılarının üzerine 3 adet 1 MWe gücünde Çatı Tipi Güneş Enerji Üretim Tesisi projelendirdi. GES Projesinin 1. Etabı (1*1 MWe) 25 Eylül 2019, 2. ve 3. Etabı (2*1 MWe) 2019 Kasım ayı başı itibariyle tamamlanarak işletmeye alınmış olup bu proje ile bir yıl boyunca 4.100.000 kWe enerji üretilmektedir.
Bölgedeki katılımcı firmalara yönelik olarak Katı Atık Yönetimi Hizmeti verilmekte olup buna ilave olarak Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında Sıfır Atık Belgesi alınmış olup Katılımcı firmalarda Sıfır Atık bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilerek atık yönetiminin etkin şekilde yürütülmesi sağlanmaktadır.
Atıklardan enerji geri kazanımı ve doğal kaynak tüketiminin azaltılması için Bölgede oluşan geri dönüştürülemeyen ve düzenli depolamada bertaraf edilen tekstil atıklarının ayrı olarak toplanarak Arıtma Tesisi bünyesinde bulunan Çamur Yakma Ünitesinde arıtma çamuru ile yakılması suretiyle enerji geri kazanımı projesi hayata geçirilmiştir.
Yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik konularında bölge sanayicilerine birçok eğitim verilmiştir. Katılımcı firmalarımıza yönelik olarak Yeşil Üretim Eğitim Programımız kapsamında; ISO 14046 Su Ayak İzi Hesaplama, ISO 46001 Su Verimliliği Yönetim Sistemi, Endüstride Su Verimliliği Uygulamaları ve Yağmur Hasadı Eğitimi, TS EN ISO 50001:2018 Enerji Yönetim Sistemi Farkındalık ve Enerji Verimliliği Uygulamaları Eğitimi, TS EN ISO 14064-1:2019 Karbon Ayak İzi ve Hesaplama, Raporlama, AB Yeşil Mutabakat, Sera Gazları Eğitimi verilmiştir.
Yalçın Toy
Kayapa OSB Yönetim Kurulu Başkanı
Bölge Müdürlüğü olarak Yeşil OSB olma yolunda çalışmalara başlandığına yönelik olarak, 27.12.2023 Tarihinde sanayicilerimiz için düzenlenen etkinlikte lansman gerçekleştirilmiştir. Performans Göstergeleri göz önünde bulundurularak sertifikasyon kapsamında istenen verilere yönelik hazırlanan anket çalışmasının da bu lansmanda duyurusu gerçekleştirilmiştir. 2024 yılı Ocak ayı başında ise sanayicilerimizle paylaşılan bu anket çalışmasına, işletmelerimizin katılım gösterilmesi istenmiştir. Diğer yandan, ön kriterlerden biri olan TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemine yönelik çalışmalar başlatılmış ve TSE ‘ye başvurusu gerçekleştirilmiştir. Kayapa Organize Sanayi Bölgesi olarak, Yeşil OSB Sertifikası ön çalışmalarına başlanmıştır. Ancak henüz başvurusu gerçekleştirilmemiştir.
Yeşil OSB Sertifikasyonu ile; sanayici üretirken daha az tüketmeyi benimseyecektir. Doğal kaynakların, hammaddenin, suyun, enerjinin verimli kullanılması ve buna bağlı olarak üretirken bu değişkenlerin daha az tüketilmesi yönünde disipline edilecektir. Daha çevreci ve daha yeşil üretim gerçekleştirilecektir.
Kayapa Organize Sanayi Bölgesi; ıslah sürecinden geçmesinin ardından 2019 Yılında OSB tüzel kişiliğini almış, şehrimizin en genç OSB‘lerinden biridir. Kurumumuz, 2019 yılında üstlenmiş olduğu sorumlulukları yerine getirirken, çevrenin korunması ile yeşil üretimin artırılması ve hatta üretimin “yeşil” hale getirilmesini en önemli hedef olarak belirlemiştir.
Bölge Müdürlüğü; ilgili mevzuatlar ve çevreciliğin tam anlamıyla benimsenmesi hususunda gerek kendine ait gerek kapsamında yer alan firmalara ait çevresel sorumluluklarını ele alırken, denetleyici rolünden ziyade öğretici ve yol gösterici rolünü benimsemektedir. Bu durum, Bölge Müdürlüğü ile sanayici arasında güvene dayalı bir iş birliği oluşturmaktadır.
Bununla beraber, her biri sanayici olan üyelerden oluşan Kayapa OSB Yönetiminin; tüm dünyayı etkisi altına alan İklim Değişikliği unsurunu göz ardı etmeyerek, doğal kaynakların azalması veya kirletilmesi hususunda duydukları endişe; sürdürülebilir sanayi, çevreci ve yeşil üretim çalışmaları kapsamında hassasiyetlerini önemli derece artırmaktadır. Bu nedenle, Bölge çalışmalarında önceliklerin temelini, “Çevreci Üretim Anlayışı” oluşturmaktadır.
Yeşil Dönüşüm ve sürdürülebilirlik konularında OSB Firmalarına eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları planlanmış olup, 2024 Yılı Eğitim Planı’na alınmıştır. Bu eğitimler şöyledir: Yeşil OSB Sertifikasyonu çalışmaları kapsamında Performans Göstergeleri ve Hedefleri doğrultusunda bilgilendirme toplantıları, Su Yönetimi Eğitimi, Sera Gazı Emisyonları ve Sera Gazı Azaltımı konulu eğitimler, Sürdürülebilirliğin ve temiz üretimin bir parçası olan Enerji Verimliliğine yönelik bilgilendirme faaliyetlerinin, düzenlenmesi planlanmaktadır. Yıl içerisinde bu eğitim konuları ile sınırlı kalmadan, konuyla ilişkili yeni eğitim planlamaları da gündeme alınabilecektir.
Ömer Faruk Korun
Hasanağa OSB Yönetim Kurulu Başkanı
Henüz başvuru yapılmadı ancak ön başvuru şartlarını sağlamak adına çalışmalar devam ediyor. Bahse konu ön başvuru çalışmalarımızı açıklamak gerekirse Yönetim sistemi kurmak amacıyla ilk olarak TS EN ISO 9001:2015 Belgesini aldık. Hedeflerimiz arasında TS EN ISO 14001:2015, TS EN ISO 50001:2018 ve TS EN ISO/IEC 27001:2022 belgelerini almak üzere çalışmalarımız bulunmaktadır. Aynı zamanda daha yeşil bir çevre için farkındalığın artmasını amaçlayan eğitimler, enerji verimliliğini artıracak birtakım çalışmaları da ayrıca yürütmekteyiz. Önümüzdeki süreçte bu anlamda katılımcılarımızı da bilinçlendirerek tam anlamıyla Yeşil OSB olmayı planlamaktayız.
Yeşil OSB de yer alan firmalara yönelik daha fazla teşvik, destek, hibe gibi artıları olacaktır. İhracat süreçlerinde firmalarımızın avantajları olacaktır. Bunun yanı sıra her türlü doğal kaynağın verimli kullanımı ve bu konudaki risklerin en aza indirilmesi sağlanacaktır. Genel maliyetlerin düşürülmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması. Kurumsal itibarın artması, bölge halkının sosyal, ekonomik ve çevresel çıkarlarının korunması gibi kazanımlar olacaktır.
Sürdürebilir bir sanayi için su, atık su yönetimine önem veriyor ve bu konularda çok fazla yatırım yapıyoruz. Bölgemizde yer altı suyu hiç kullanılmadığı gibi, Hasanağa Barajı’nın sanayi için tahsis edilen yüzde 17,7’lik kısmını alarak, bölge firmalarımıza proses ve kullanma suyu olarak iki kalitede veriyoruz. Kullanma suyu için ile arıtma tesisimiz mevcuttur.
Çevreyi kirletmeyen firmaların bölgede yer almasını sağlıyor, firmaları bilgilendiriyor ve denetliyoruz. Su, toprak ve hava kirliliği yanı sıra gürültü ve koku kirliliği oluşmaması için önlemler alıyor ve bunları uyguluyoruz.
Yeşil OSB çalışmaları kapsamında sürecin başlaması ile birlikte karbon ayak izi, sera gazı emisyonları ve sera gazı azaltımı, su/enerji yönetimi ve su/enerji verimliliği ile ilgili farkındalık eğitimleri yapılması planlanmaktadır. Ayrıca bölgemizde yer alan firmalarımızın TS EN ISO 14001:2015 ve TS EN ISO 50001:2018 Yönetim sistemi belgesine sahip olmaları için bilinçlendirme ve danışmanlık yapılması planlanmaktadır.
