AYDIN DAĞTEKİN – GÖKSEL BAŞARAN
Otomotiv, tekstil, hazır giyim, makine ve mobilya gibi pek çok sektörün oldukça geliştiği Bursa, son dönemde Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri alanında da adından söz ettirmeye başladı. Bursa 133 Ar-Ge Merkezi ile iller bazında dördüncü olurken, tasarım merkezleri sıralamasında da 36 tasarım merkezi ile İstanbul’un ardından ikinci sırada yer aldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan açıklamaya göre, 5746 sayılı Kanun ile, yenilikçiliğe odaklanmış, nitelikli istihdamı gelişmiş, katma değeri yüksek ürünler üreten, verimliliği ve rekabet gücü yüksek bir ekonomik ortamın oluşturulması sağlanarak; ülkemizin uluslararası rekabet gücünün artırılması, yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesi ve dünyadaki gelişmelere uygun bir sanayi altyapısının oluşturulması ve ayrıca yabancı sermaye şirketlerinin Ar-Ge birimlerini ülkemizde yapılandırarak yeni teknolojileri ülkemizde geliştirmelerine imkan sağlanması amaçlandı. Bu amaçla Özel Sektör Ar-Ge Merkezleri; Ar-Ge, teknoloji ve insan kaynaklarına yapılan yatırımların, teknolojik gelişmişlik, yüksek rekabet gücü ve yüksek refah seviyesi olarak geri döndüğü anlayışıyla hazırlanan 5746 sayılı Kanun kapsamında kuruldu ve faaliyet gösteriyorlar.
1301 Ar-Ge Merkezinin sektör ve il dağılımı
Paylaşılan verilere göre, 29 Şubat 2024 tarihi itibariyle Türkiye genelinde faaliyette olan Ar-Ge Merkezi sayısı 1301, bu merkezlerde istihdam edilen personel sayısı 82 bin 700 olarak belirlendi. Ar-Ge merkezlerinde 62 bin 193 proje tamamlanırken, 13 bin 368 proje ise halen devam ediyor. Alınan patent sayısı 36 bin 429 olurken, bunun 12 bin 295’i tescil, 24 bin 134’ü de başvurulardan oluştu. Bakanlık verilerine göre, yabancı ya da yabancı ortaklı Ar-Ge merkezi sayısı ise 229 olarak kaydedildi.
Ar-Ge merkezlerinin sektörel dağılımına bakıldığında ise, 170’i makine ve teçhizat imalatı, 134’ü otomotiv yan sanayi, 117’si yazılım, 86’sı bilgisayar ve iletişim teknolojileri, 78’i tekstil, 76’sı elektrik ve elektronik, 75’i kimya, 60’ı gıda, 57’si savunma sanayi, 43’ü ilaç, 36’sı imalat sanayi, 32’si enerji, 25’i demir ve demir dışı metaller, 24’ü tarım, 22’si de otomotiv sektöründen oluştu. Kalan Ar-Ge merkezleri ise diğer sektörlerde yer alıyor.
Ar-Ge merkezlerinin il bazında dağılımında ise Bursa, 133 Ar-Ge Merkezi ile dördüncü sırada yer aldı. Bu alanda 417 Ar-Ge Merkezi ile İstanbul zirvede yer alırken, Ankara 149 Ar-Ge Merkezi ile ikinci, Kocaeli 135 Ar-Ge Merkezi ile üçüncü oldu. İzmir ise 99 Ar-Ge Merkezi ile sıralamada 5’inciliğe yerleşti.
Tasarım merkezleri
Bakanlık açıklamasına göre ayrıca, 26 Şubat 2016 tarihinde Resmi Gazete ’de yayınlanarak yasalaşan Ar-Ge Reform Paketi kapsamında yapılan değişiklikler ile başta 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun olmak üzere ülkemiz Ar-Ge ve yenilik ekosistemini geliştirecek pek çok düzenleme getirildi.
Bu düzenlemelerin başında tasarım faaliyetlerinin de Ar-Ge faaliyetleri gibi destek kapsamına alınması geliyor. Bu sayede, yüksek katma değerli teknolojik ürünlerin üretimi söz konusu olacaktır. Yine bu kanun kapsamında Tasarım Merkezleri kavramı mevzuata girdi ve Tasarım merkezlerine de birçok önemli destekler getirildi.
Özel Sektör Tasarım Merkezleri; Tasarım, teknoloji ve insan kaynaklarına yapılan yatırımların, teknolojik gelişmişlik, yüksek rekabet gücü ve yüksek refah seviyesi olarak geri döndüğü anlayışıyla hazırlanan 5746 sayılı Kanun kapsamında kuruldu ve faaliyet gösteriyorlar.
327 tasarım merkezinin sektör ve il dağılımı
Verilere göre, ülke çapında halen faaliyette olan tasarım merkezi sayısı 327, bu merkezlerde çalışan personel sayısı 7 bin 904 oldu. Tamamlanan proje sayısı 11 bin 506 olurken, devam eden proje sayısı ise 2 bin 320 olarak kaydedildi. Bu merkezlerde 236’sı tescil, 499’u da başvuru olmak üzere toplam patent sayısı ise 730 olarak açıklandı. Tasarım merkezi olan yabancı ya da yabancı ortaklı firma sayısı da 34 oldu.
Tasarım merkezlerinin sektörel dağılımına bakıldığında, 54’ü tekstil, 42’si mühendislik ve mimarlık, 39’u imalat sanayi, 36’sı makine ve teçhizat imalatı, 22’si otomotiv yan sanayi, 18’i medya ve iletişim, 13’ü mobilya, 13’ü inşaat, 12’si de otomotivden oluştu. Savunma ve elektrik sektörlerinde 9’ar tasarım merkezi bulunurken, kalan merkezler diğer sektörlerde yer aldı.
Bakanlık verilerine göre, en fazla tasarım merkezi, Ar-Ge’de olduğu gibi yine İstanbul’da yer aldı. İstanbul’da 147 tasarım merkezi bulunurken, 36’sı Bursa, 32’si de Ankara’da yer alıyor. Böylece Bursa, tasarım merkezleri sıralamasında, İstanbul’un ardından ikinciliğe yerleşti. İzmir’de ise 24 tasarım merkezi faaliyet gösteriyor. Kocaeli 16, Tekirdağ 13, Denizli ise 12 tasarım merkezine sahip.
