Kıymetli okurlar, Birçok ticari işletme ihracat faaliyetlerini artırmak amacıyla yurt dışında şube açmakta veya yurt dışı gezilerinde kullanmak üzere ev tutabilmektedir. Bu durumda yurt dışında düzenlenen kira sözleşmelerinin vergisel uygulaması da pek tabi ki beraberinde bir takım soru işaretleri getirecektir.
İstanbul Defterdarlığı E-97895701-155[2023/70]-1253809 sayılı özelgesi ile 2019/7 sayılı Ticaret Bakanlığı Destek Yönetim Sistemine İlişkin Uygulama Tebliği, 5793 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve "Marka ve Turquality Desteğine İlişkin Genelge" kapsamında Marka ve Turquality programına ait devlet desteklerinden yararlanmak amacıyla Sırbistan'da bulunan … Ltd. Şirketi ile ,,, Company Belgrade şirketi arasında … tarihinde düzenlenen kira sözleşmesini Ticaret Bakanlığı İTKİB Genel Sekreterliği Turquality Şubesine sunduğundan bahisle, yurt dışında imzalanan söz konusu sözleşmenin Ticaret Bakanlığı İTKİB Genel Sekreterliği Turquality Şubesine sunulması nedeni ile sözleşmeye ilişkin damga vergisi matrahının hesaplanmasında yurt dışında ödenecek KDV'nin matraha dahil edilip edilmeyeceği hususunda görüş bildirmiştir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği, yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulacağı; 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, üçüncü fıkrasında, yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların vergisini Türkiye'de bu kağıtları resmi dairelere ibraz edenlerin, üzerlerinde devir veya ciro işlemleri yapanların veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalananların ödeyeceği; 4’üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı ve buna göre tabloda yazılı vergisinin bulunacağı, kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı; 10 uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın, maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas olacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği; 12’nci maddesinde, damga vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paraların Hazine ve Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre damga vergisinin alınacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I-Akitlerle ilgili kağıtlar"[1] başlıklı bölümünün A/2 fıkrasında, belli parayı ihtiva eden kira mukavelenamelerinin mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden; A/3 fıkrasında, kefalet, teminat ve rehin senetlerinin nispi damga vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer yandan, 35 Seri No’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde ise vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplanacağı açıklamalarına yer verilmiştir.
Bu kapsamda, yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar damga vergisine tabi bulunmamakla birlikte bu kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde, söz konusu işlemlerin yapıldığı tarih itibarıyla damga vergisine konu teşkil edecektir.
Yabancı memleketlerde düzenlenen kağıtlar açısından Türkiye'de hükmünden faydalanma konusu ise esas olarak, kağıtlarda yer alan hak ve yükümlülüklere dayanılarak hukuki, ticari, mali olaylar ve sonuçlar yaratmak olarak anlaşılmalıdır. Hüküm bir gücün, etkinin ifadesi olduğundan, bir kağıdın hükmünden yararlanma o kağıdın gücünden, etkisinden kaynaklanmaktadır. Bu durumda, yabancı memleketlerde düzenlenen bir kağıda ilişkin bazı haklardan veya hususlardan Türkiye'de yararlanılması veyahut kağıda dayanılarak Türkiye'de bazı işlemler yapılması o kağıdın hükmünden yararlanıldığı anlamına gelmektedir.
Bu çerçevede, özelge talebine konu sözleşmede yurt dışındaki ülkenin mevzuatına göre ödenecek KDV'den bahsedilmekle birlikte buna ilişkin bir belirlemeye yer verilmediği dikkate alındığında, bu sözleşmeye ilişkin damga vergisi matrahının hesaplanması sırasında KDV'nin matraha dahil edilmemesi gerektiği yönünde görüş bildirilmiştir.