TOGG, geçtiğimiz hafta Las Vegas’ta düzenlenen CES fuarında yeni sedan otomobilini tanıttı. Mobilite alanında yeniliklerle geleceğini gösteren TOGG, blockchain cephesinde de Ava Labs ile işbirliğini duyurdu. Bu güzel haberlerden sonra, taşıt üreticisinin kazancından dahi daha yüksek miktarda vergi uygulanan motorlu taşıt sektörümüzde, TOGG’un potansiyel fiyat aralığı merak edilmeye başlandı. Peki TOGG için yerli üretim otomobil olmasından sebeple vergi insiyatifleri uygulanabilir mi? Örneğin, ÖTV oranı, TOGG’a özel olarak daha düşük tutulabilir mi? Tarafı olduğumuz Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları buna şüpheli yaklaşmamızı söylüyor.
Serbest ticaretin korunması, uluslararası ticarette korumacılığın sınırlandırılması, ithalat vergilerinin azaltılması ve diğer ticaret engellerine karşı bir kurallar bütünü ile yaptırım yolu sağlanması amacıyla, DTÖ kurulmuştur. Öncesinde var olan ve daha a-la-carte bir yaklaşımı olan GATT’ın yerini, daha keskin kurallar uygulayarak almıştır. DTÖ kuruluş anlaşmasına göre DTÖ kuralları; GATT (ticaret), GATS (hizmetler) ve TRIPS (fikri mülkiyet) uluslararası anlaşma kurallarını da kapsar. Yaptırım için bir Uyuşmazlık Çözümü sistemi vardır. Ülkemiz de kurulduğu günden bu yana DTÖ’nün aktif parçasıdır. Anayasamız gereği kanun hükmünde olan bu anlaşmalar bütünü, ülkelerin belli istisnalar hariç olmak üzere haksız kota uygulamalarını, yerli ürünlere nazaran ithal ürünlere belirli insiyatifler getirmesini kısıtlamıştır.
Gelelim vergi insiyatifi durumuna. GATT’ın 3. Maddesi, yerli üretim ürüne yerel pazarda vergi insiyatifi getirildiğinde, aynı insiyatifin ithal ürüne de getirilmesini söyler. Yalnızca vergi insiyatifi değil; farklı vergi rejimi, miktar kısıtlaması, yerli üretime daha az hukuki zorunluluk sağlanması gibi haller de yasaklanmıştır. Örneğin Tesla araç ithal edildikten sonra iç pazarda Tesla için %60 ÖTV uygulanırken, TOGG’a %15 ÖTV uygulanması halinde; söz konusu DTÖ kuralları ihlal edilmiş olabilecek ve bu konuda DTÖ tarafından yaptırım uygulanabilecektir.
Bu konuda örnek DTÖ yargı kararları da mevcut. Endonezya’nın “lüks ürünler vergisi” adı altında (bizdeki ÖTV’ye benzer) ithal araçlara yüksek, yerel araç için az vergi uyguladığı hukuki düzenleme, DTÖ’ye şikayet edilmiş ve Endonezya bu davayı kaybetmiş, üretimi durdurmak zorunda kalmış ve milyar doların üzerinde “eksik vergi ödemesi” yapmıştır. Son zamanlarda ABD’nin benzer uygulamalarına yönelik Avrupa Birliği ve Çin’in de, DTÖ’ye şikayet yoluna gidebileceği konuşulmaktadır.
TOGG’un teknoloji vizyonu gelecek adına ümit verici. Zira bir vergi insiyatifi ihtimali de aslında konuşulmuyor. Ancak işin hukuki boyutunun irdelenmesi de mühim.
