Ticari işletmede “bütünlük ilkesi” uygulanır. Bu ilkeye göre, ticari işletmeye sürekli olarak özgülenmiş bulunan malvarlığı unsurları bir bütün oluşturur. Ticaret fonu olarak da adlandırılan bu bütünlük, diğerleri yanında devir işlemlerine de konu olabilir. Buna göre, ticari işletme, içerdiği malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün halinde devredilebilir (TTK[1] m.11/3). Bu anlamda bütün devir işlemine konu olabilir. Ticaret unvanı işlevi sebebiyle, fikri mülkiyet haklarından ayrı olarak kanunda düzenlenmiştir.
Ticaret unvanı, ticari işletmenin faaliyetine devam etmesini sağlayan zorunlu unsurlardan biri sayılır. Bu sebeple, ticaret unvanı işletmeden ayrı olarak başkasına devredilmez (TTK m.49/1). O halde, ticaret unvanı ancak ticari işletme ile birlikte başkasına devredilebilir. Söz konusu devir, yazılı sözleşme ile yapılır. Bir işletmenin devri, aksi açıkça kabul edilmiş olmadıkça, unvanın da devri sonucunu doğurur. Devir alma halinde devralan, unvanı aynen kullanma hakkına sahip olur (TTK m.49/2). Böylece, ticaret unvanını devralan kişinin herhangi bir değişiklik yapmaya zorunlu olmadan unvanı kullanma hakkı verilerek unvandaki değer korunmuştur.
Bununla beraber, anonim şirket işletme sahibi ile devralan arasında kurulacak devir sözleşmesinde, unvanın devrilmediği ve sözleşme dışında bırakıldığı belirtilerek, sadece işletmenin devri kabul edilmiş olabilir. Bu durumda, devreden anonim şirket işletme sahibinin unvanı kullanması ya da üzerinde diğerleri yanında başkasına devri gibi bir hukuki tasarrufta bulunması mümkün değildir. Aksi halde, unvanın, kanunu dolanmak suretiyle yeniden işletmeden ayrı olarak devri gibi hukuki işlemlere konu olma yolunu açmış olur. Bu durumda, devir eden tacir sıfatını yitirir ve ticaret sicilinden kaydı silinir.
Unvan unsurunun devir sözleşmesinin kapsamı dışında kalması, devir sözleşmesinin sonucuna etki etmez.
Bir anonim şirket işletmesinin ticaret unvanı ile birlikte bütün halinde devrini konu alan yazılı sözleşme, ticaret siciline tescil ve ilan edilir (TTK m.11/3 son cümle). Aynı işlem, unvan unsurunun devir sözleşmesinin kapsamı dışında bırakılarak yapılan işletmenin devri halinde de aynen yerine getirilir.
Diğer taraftan, öğretide ticari işletmenin ticaret unvanından ayrı olarak devredilebilmesi için ticari işletmenin tamamının devrediliyor olmasının şart olduğu, ticari işletmenin kısmen devredildiği hallerde bu yola başvurulamayacağı kabul edilmektedir.[2]
Ticaret unvanının anonim şirket işletmesiyle birlikte başkasına devri halinde, unvanı kullanma hakkı sadece devralan sahibine geçer. Bundan sonra devreden anonim şirket işletme sahibi unvanı kullanamaz. Buna aykırı olarak yapılan sözleşmeler geçersiz kabul edilir.
Ticaret unvanının miras yolu ile mirasçılara geçmesi için açık bir kanuni düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, genel hükümler çerçevesinde, ticaret unvanı mirasçılara devredilebilir. Fakat ticaret unvanı, ticari işletmeden ayrı olarak mirasçılara devredilmez. Bir başka deyişle, ticaret unvanının miras yolu ile devri ticari işletme ile birlikte olmalıdır. Bu çerçevede örneğin; iki mirasçı mevcutsa, bunlardan birisine ticari işletmenin, diğerine ise ticaret unvanının devri mümkün değildir. Bu halde, ticaret unvanının miras yoluyla intikalinde dahi devir ticari işletme ile birlikte olur.[3]
Çalışmalarınızda başarı, ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
[1] 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
[2] Yavuz, M.: Yeni TTK’ya Göre Ticaret Unvanının Devri: vergi raporu Makaleler S.177, haziran 2014, s.6
[3] Yavuz, M., agm., s.7