Sanayiciyi enerji çarpıyor

Semih AYDIN – Göksel BAŞARAN

Covid-19 salgınının etkisi ve Rusya-Ukrayna savaşının küresel piya­salarda yol açtığı enerji kriziyle doğal gaz ve elektrik fiyatlarına art arda zamlar geldi. Enerji maliyetlerinde yüzde 400’ü bulan artışlar üretimi doğrudan etkiledi. Maliyetler­deki artışın yanında enerji fiyatlarında yaşanan yük­seliş sanayicinin bir numaralı gündem konusu oldu.

OSB BAŞKANLARI BÖLGELERİNDEKİ ARTIŞLARI YORUMLADI

H. Ersan ÖZSOY

DOSAB YK Başkanı

Sanayide çarklar yavaşlıyor

Demirtaş Organize Sanayi Bölgemizde, 2021 yılı ekim döneminde elektrik enerjisi birim fiyatımız 0,7733 TL/kWh olarak gerçekleşirken, bir yıl sonra yani 2022 yılı ekim ayında 3,7080 TL/kWh olmuştur. Artış oranı yüzde 379,51 olmuştur. Bir önceki ay olan eylül ayında bu artış oranı yüzde 419,47 idi. Tüketim miktarları ise geçen yılın 10 ayında toplam 958,5 milyon kWh, bu yılın 10 ayında ise yüzde 1,07 oranında artışla 968,9 milyon kWh olarak gerçekleşmiştir. Doğal gaza baktığımızda ise rakamlar şöyledir; 2021 yılı ekim ayında doğalgaz fiyatımız 2,3873 TL/Sm3 olarak gerçekleşirken bu yılın ekim ayında 19,97 TL/Sm3 olmuştur. Doğalgaz fiyatında artış oranı yüzde 839,10 gibi yüksek bir rakam olarak karşımıza çıkıyor. Doğalgazda tüketim miktarları geçen yılın Ocak-Ekim döneminde 134,2 milyon Sm3 iken bu yılın aynı döneminde 130,4 milyon Sm3 olarak gerçekleşmiştir. Ekim ayı bazında baktığımızda ise doğalgaz tüketimimiz geçen yıla göre bu yıl yüzde 22,7 oranında gerilemiştir.

Bu veriler karşısında söylenebilecek en önemli şey, yüksek enerji fiyatlarının sanayimizin maliyetlerini arttırdığı dolayısıyla rekabet gücünü olumsuz etkilediğidir. Pandemi ve ardından Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından yaşadığımız süreçte ülkemizin enerji tedarikinde bir sıkıntı oluşmamışsa da enerji fiyatlarında yaşanan sıçrama hem ithalat faturamızı kabarttı hem de biz sanayicilerin maliyetlerini arttırdı.

Şu anda dünyada ekonomilerde bir yavaşlama dönemindeyiz. Nitekim DOSAB’da da tüketim rakamlarına aylık bazda baktığımızda elektrik tüketimlerinde Ağustos ayından itibaren 2021’in aynı dönemine göre aylık bazda yüzde 9 ila 11 arasında bir gerileme görüyoruz.

Bu sanayimizde çarkların yavaşladığının en net göstergesi. Ancak önümüzdeki yıl dünyada resesyonun hafiflemesiyle inanıyoruz ki bizde de çarklar hızlanacaktır ve şu anda bir miktar gevşeyen enerji fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi kaçınılmazdır. Biz sanayiciler, bu yükselişin sınırlı olmasını bekliyor; enerji arz güvenliği, maliyet ve sürdürülebilirlik arasındaki dengenin aleyhimize olmamasını istiyoruz.

Temel olarak sanayimizin maliyetlerini arttıran her gelişme rekabet gücümüzü üretimimizi, ihracatımızı ve istihdamımızı etkilemektedir. Bizler bu etkilerin en az seviyede olması için çalışmaya devam ediyoruz.

Erol GÜLMEZ

NOSAB YK Başkanı

Maliyetler yönetilemez durumda

Ekim 2021 ve Ekim 2022 arasında, sanayi elektriğine yüzde 364 oranında, doğal gaz fiyatlarında da bölge ortalama fiyatımız baz alındığında, yüzde 634 oranında zam geldi. Doğal gazdaki artış oranı, kademeli fiyat tarifesi uygulamasından dolayı yüksek tüketimli firmalarımızda daha yüksek seyretti. Hal böyle olunca ülkemizin gelişme sürecinin lokomotifi sanayi sektörü maliyetlerini yönetemez duruma geldi. Üretmek zorunda olduğumuz için üretmeye devam ediyoruz, edeceğiz. Ancak uluslararası piyasada rekabet edebilirliğimiz zarar gördü. Çünkü bu artışı aynı oranda yurt dışı müşterilerimize yansıtmamız kolay olmuyor. Yeni yılda enerji maliyetlerindeki artışın süreceğini düşünüyoruz. Bu sebeple NOSAB’da hızlanan GES yatırımlarının da artacağına inanıyoruz. GES kurulumunu tamamlayan işletmelerimiz var, bu sayının yeni yılda artması için çalışmalarımıza devam edeceğiz.

Yunus AYDIN

Uludağ OSB YK Başkanı

Uzun vadede sıkıntılar yaşanabilir

OSB’lerdeki en önemli girdi kalemlerinden iki tanesi doğal gaz ve elektrik. Uluslararası pazarlarda sanayicimizin elini güçlendirecek en önemli unsur girdi maliyetlerinin düşük olması. Ancak bu fiyatlarla sanayicimizin uluslararası pazarlarda elinin güçlü olması zor. Enerji maliyetlerini düşürmek için sanayicimiz yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretmek tesislerini kurmalı. Fabrikalarına çatı GES kurulumları gerçekleştirebilirler. Fakat burada ayrı bir sıkıntı doğuyor. OSB’ler içinde GES kurulumu yapan fabrikalar bölge elektrik dağıtım şirketlerine mecbur bırakıyorlar. Bu yanlış bir uygulama. OSB’ler bölgeleri içindeki firmalarla elektrik dağıtım sözleşmesini iptal ediyor. Kendi alanındaki yetkileri bölge elektrik dağıtım şirketlerine veriyor. Bu mantalitenin de düzeltilmesi lazım. Sanayicimiz enerji maliyetlerini düşürmek için kendi elektriğini kendisi üretme yönünde çalışmalar yapıyor.

Asgari ücretteki yükselmeler ve enerji maliyetlerindeki öngörülemeyen değişiklikler sanayiciyi sıkıntıya sokmakta. İş insanları bu maliyetleri düşürmek için her şeyi deniyor. Bunlara kolaylık sağlanmalı.

Fakat bunun yerine sürekli olarak artışlarla karşılaşılması ayrı bir sıkıntı doğuruyor. Girdi maliyetlerinin aşağı çekilmemesi durumunda Türkiye uzun vadede üretim ve istihdamda ciddi sıkıntılar yaşayabilir.

Girdi maliyetlerinin artmasıyla birlikte satış fiyatlarının yükselmesi, tercih edilen ülke konumundan çıkmamıza yol açar. Dünya firmaları maliyet hesabı yaptığında siparişlerini başka ülkelere kaydırabiliyor. Türkiye, Hindistan, Bangladeş ve İran gibi ülkelere kıyasla pahalı kalmaya başlıyor. Bu durum önümüzdeki süreçte ülkemiz için sıkıntı doğurabilir.

Ömer Faruk KORUN

HOSAB YK Başkanı

Enerji verimliliği önlemleri aldık

Hasanağa Organize Sanayi Bölgemizde 2021 yılı ile 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde elektrik ve doğalgaz tüketimleri ve fiyatlarında rakamlar şöyle oluşmuştur;

Elektrik tüketiminde Ocak-Ekim 2021 döneminde 147,8 milyon kWh olan miktar bu yılın aynı döneminde yüzde 9 artışla 160,7 milyon kWh olmuştur. 2021 yılı ekim ayında KDV hariç 0,7636840 TL/kWh olan elektrik enerjisi birim satış fiyatımız 2022 yılı ekim ayında 3,797350 TL/kWh olarak gerçekleşmiştir. Geçen yılın ekim ayı ile bu yılın ekim arasında elektrik birim fiyatında artış oranı yüzde 497,3 olarak gerçekleşmiştir.

Doğalgaz tüketiminde Ocak-Ekim 2021 döneminde 5,1 milyon Sm3 olan tüketim miktarı, bu yılın aynı döneminde yüzde 15 oranında artışla 8,9 milyon Sm3 olarak gerçekleşmiştir. 2021 yılı ekim ayında KDV hariç 0,23004154 TL/Kwh olan doğalgaz satış fiyatımız, 2022 yılı ekim ayında 0,6830078 TL/kWh olmuştur. Doğalgaz fiyatındaki artış oranı da yüzde 296,91 olmuştur.

Verilerden de görüldüğü gibi sanayimizin elektrik ve doğalgaz maliyetleri, enflasyon oranlarının çok çok üzerinde artmıştır. İklim değişikliği, pandemi süreci ve ardından Rusya ve Ukrayna savaşı, enerji piyasalarını derinden etkiledi. Enerji fiyatları tüm dünyada çok yükseldiği gibi enerji temininde sıkıntılar var. Ülkemiz bu sıkıntıları Avrupa kadar yaşamasa da fiyatların oluşturduğu maliyet yükünü ve bu yükün rekabet gücüne negatif etkisini sanayimiz derinden hissediyor.

Fiyatlardaki bu anormal artışlar kısa vadede enerji verimliliği konularında bizleri önlem almaya zorluyor. Örneğin biz HOSAB olarak kısa vadede hemen cadde ve sokaklardaki tüm aydınlatma elemanlarımızı LED’e çevirdik ve tüketimde ciddi tasarruf sağladık. Firmalarımızda da benzer verimlilik ve tasarruf çalışmaları yapılıyor. Orta ve uzun vadede ise enerji kaynakları çeşitlendirmesi, yenilebilir kaynaklardan temin, depolamalar, her aşamada tasarruf ve verimlilik davranışlarını geliştirip uygulamak gerekiyor.

Yalçın TOY

Kayapa OSB YK Başkanı

GES popülerliğini kaybediyor

Doğal gaz ve elektrik maliyetlerindeki artış nedeniyle bölgemizdeki tüm sanayiciler şokta. Kimse kabullenemiyor. Bu şoka kolay kolay alışamıyoruz. Örnek olarak firmamda ben geçen yıl 1 lira ödüyorsam, şimdi 7 lira ödüyorum. Enerji maliyetleri bizim ana girdimiz. Sanayi demek enerji demek. Enerji olmadan hiç kimse üretemez. Buradaki artışı maliyetlerinize yansıttığınızda farklı bir boyuta geliyor iş. Şu anda her şey arafta. Adı konmamış bir ortam var. Bölgemizde güneş enerjisi yatırımı yapmak isteyen çok sayıda firma var. EPDK eskiden güneş enerjisinden yapılan fazla üretimi satın alıyordu. Fakat yapılan son düzenlemeyle artık satın almıyor. Bu karar, firmaları yatırım kararından soğuttu. GES yatırımı 5 – 6 ay önce çok popülerken şu anda herkes bundan geri adım atmaya başladı

OTOMOTİV

Ayhan KORGAVUŞ

Ünver Group YKB

Sürdürülebilir bir durum değil

2021 yılında özellikle yaz aylarının başından itibaren rutin olarak yüksek oranlarda gelen zamların ardından TL bazında faturalara yansıyan taraf olarak 3 kat oranında bir maliyet artışı ile karşı karşıya kaldık. Bu belirttiğimiz kısım işin sadece faturalara yansıyan bölümü. Bununla birlikte müşterilerimize bu fiyat artışını en az seviyede yansıtmak için omuzladığımız yük ve karşılamak zorunda olduğumuz maliyeti de düşündüğümüzde, bu oran çok daha fazla rakamlara tekabül ediyor.

Enerji maliyetlerinde yaşanan artış öncelikle üretim girdi maliyetlerimizi büyük oranda arttırdı. Tabi bu artışları satışlarımıza mümkün olduğunca yansıtmamaya özen gösterdik. Çok zorlandığımız alanlarda orantısal olarak açıklayacak olursak bizde maliyet olarak 100 birim artış olduysa karşı tarafa 30, 40 birim olarak yansıtmaya çalıştık. Bu tabi çok sınırlı kalıyor, dolayısıyla her koşulda aradaki farkı yine biz üreticiler üstlenmiş oluyoruz.

Sürdürülebilirlik ve enerji tasarrufu bizim çok önceden gündemimize aldığımız bir alandı. Enerji maliyetlerindeki artışlar da bu alandaki çalışmalarımızı hızlandırmamıza neden oldu. Örnek verirsek üretimde çokça kullandığımız buhar ile ilgili geri kazanım çalışmaları yaptık. Ayrıca yenilenebilir enerji alanında da 2023 yılında her iki tesisimiz için solar güneş paneli yatırımlarımızı devreye almayı planlıyoruz.

Teknolojinin bu kadar ilerlediği, dijitalleşme ve otomasyonun üretimde bu denli yüksek kullanıldığı günümüzde, bu kadar yüksek enerji maliyetleri sanayicimiz için sürdürülebilir bir durum değil. Ülke ekonomisinin büyümesi ve kalkınması için üretim şart. Bunun yanında uluslararası piyasada özellikle otomotiv sektöründe rekabetçi olabilmemiz için maliyet yüklerinden kurtulmamız ve enerji sorunlarını halletmemiz gerekiyor.

Özgür ŞAHİN

Şahince Otomotiv Gen. Md.

Sıkıntı yönetilebilir

Bir önceki yıl Eylül ayı ile bu yılki enerji birim maliyetlerini karşılaştırdığımızda maliyetler ve hem TL olarak hem de o dönemki döviz karşılıklarındaki artış oranları tablodaki gibidir.

TL değerde artış

€ karşılıkta artış

Doğal Gaz Kademe 1

348%

200%

Doğal Gaz Kademe 2

918%

528%

Doğal Gaz Kademe 3

921%

530%

1. Kalite Su

177%

102%

2. Kalite Su

359%

207%

Elektrik

509%

293%

Otomotiv sektörü olarak pazarımız Avrupa Birliği ülkeleri ve genel olarak şu anda bu maliyet artışlarını karşılamak noktasında direnç gösteriyorlar. Enerji maliyetlerimizi düşürebilmek ve daha sürdürülebilir bir üretim tesisi olabilmek için birçok verimlilik projesi devreye aldık ve almaya devam ediyoruz. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması için fizibilite çalışmalarımızda sona gelmek üzereyiz. Avrupa Birliği bölgesindeki enerji maliyeti artışı ve yüksek enflasyonun talebi düşürme noktasında bir etkisi olması muhtemel. Fakat bölgenin lider ülkelerinin bu sıkıntıyı yönetebileceğini düşünüyorum. Bence talepteki düşüş yönetilemeyecek kadar olmayacaktır. Enerji arzında yaşanabilecek bir kesinti sonrası eğer Avrupa’daki tesislerde üretim sıkıntısı yaşanırsa bu durumda da ülkemizden olan talepte artış da gözleyebiliriz. Yani iki doğrultuda da riskler ve fırsatlar oluşabilir. Maalesef bu belirsizlik bizler için en sıkıntılı durum. Umarım gelecek sene de güzel şeyleri konuşuyor oluruz.

Osman AŞLAV

Demircioğlu Group Gen. Md.

Ek enerji ihtiyacı doğdu

2022 yılının ilk ayı ile bulunduğumuz ay itibarı ile doğal gaz ve elektrik maliyetlerimizde birim fiyata göre dört katı artış oluşmuştur. Geçmiş dönemde ürün maliyetlerimizde enerjinin bu kadar yüzdesel payı hiç olmamıştı.

Enerji maliyetlerinde yaşanan hızlı artış üretim kapasitemizde azalmaya yol açmadı ve bilakis yaptığımız yatırımlarla ek enerji ihtiyaçları doğdu. Doğası gereği yansıtılması gereken artışlar henüz satış fiyatlarımıza yansıtılamadı.

2023 yatırım planlarımızda Karacabey’de elli dönüm arazi üzerinde 2,5 MW’lık bir güneş enerjisi santrali bulunmaktadır, projesi devam eden tesis 2023 yılı sonunda faaliyete geçecektir.

Maliyet artışı her ne kalemde olursa olsun rekabet için olumsuz bir konudur.

Her ne kadar olursa olsun EPDK’nın aylık değişen enerji birim fiyatları bizim için ne olduğu belli olmayan bir maliyet konusudur. Temennimiz ülkemizde tüm enerji ihtiyacını çözecek bir politikanın izlenmesi ve yatırımcıların daha fazla desteklenmesidir.

Ömer TATAR

İBRAŞ Kauçuk YK Üyesi

Verimlilik ön planda

Son bir yılda dünyada yaşanan enerji krizlerinin de etkisiyle ülke­mizde de enerji birim fiyatlarında hızlı artışlar başladı. Bu artışları incelediği­mizde elektrik birim fiyatlarında yüzde 508, doğalgaz birim fiyatlarında yüzde 555 artış yaşandı. Bununla birlikte yapılan iyileştirme çalışmalarının etki­siyle toplam faturadaki artış oranı yüzde 400 civarında kalmıştır. Bu artışlar ile birlikte geçtiğimiz yıllarda toplam maliyetler içerisinde biraz daha geride kalan enerji mali­yetleri, firmalar için artık daha ön planda bulunan mali­yetler olarak ortaya çıktı. Bu artışların etkisinden kurtul­mak ve olabildiğince minimize etmek için en önemli ko­nulardan bir tanesi enerjinin verimli kullanılmasıdır. Biz­ler de ‘’En Büyük Enerji Kaynağı Enerji Verimliliğidir’’ ba­kış açısıyla bu çalışmaları gerçekleştirmekteyiz. Bu çalışmalara örnek olarak; invertörlü kompresör yatırımı, chiller yatırımı, yüksek verimli motorlara geçiş için yapı­lan yatırımlar, LED dönüşümü kapsamında gerçekleştiri­len yatırımlar, enerji verimliliğinin kestirimci bakımlar ile takip edilmesi, hava ve buhar kaçak avı çalışmaları verile­bilir. Bunların devamında ise enerjimizi yenilenebilir enerji kaynaklarından üretmek amacıyla Çatı GES yatırı­mını planımıza aldık ve projemizi başlatmış bulunmakta­yız. Yeni yapmayı planladığımız BORSAB yatırımında da Yeşil Bina Sertifikası’na başvurduk. Bu kapsamda da çalış­malarımız devam etmektedir.

Yeni yıl ile birlikte her çeyrekte yüzde 20-25 bandında birim fiyat artışları beklenmektedir.

Taner YILMAZ

May Fren Gen Md.

Verimliliğe yöneldik

Elektrik maliyetlerimizde geçen yıla göre yaklaşık 2 kat artış yaşandı. Ancak bu artışları tam olarak satış fiyatlarımıza yansıtabilmemiz mümkün değil. Çünkü piyasa koşullarını da gözetmek zorundayız. Bu yüzden maliyet artışlarının ancak yüzde 40’lık kısmını fiyatlarımıza yansıtabildik. Geri kalan kısmı ise üretimde verimlilik sağlayarak kapatmaya çalıştık.

Yenilenebilir enerji yatırımlarımıza start verdik. Aralık ayı itibariyle şirketimizin çatısında GES ile enerji üretimi sürecini başlatacağız. Bu konudaki yatırımımızı önümüzdeki yıllarda daha da artırmayı planlıyoruz.

Yeni yıl ile beraber işçilik maliyetlerinde bir artış yaşanacak. Ciddi bir oranda artış yapılacağı düşüncesindeyiz. Bu da maliyetlere direkt yansıyacak. Döviz sabit dururken maliyetlerin artması ihracat tarafında da üreticileri zorlayan bir durum haline geliyor. Ancak bunu da şirket içindeki verimlilik çalışmalarımızla telafi etmeyi planlıyoruz.

Rengin EREN

Erener Otomotiv YK Üyesi

Rekabet gücümüz azalıyor

Ülkemiz enerji ihtiyacında dışa bağımlı olduğundan enerji fiyatlarındaki küresel fiyat hareketliliklerinden doğrudan etkileniyoruz. Enerji yoğun sektörlerde enerji maliyetlerinin, işçilik maliyetlerini geçtiğini duyuyoruz. Son 1 yılda enerji fiyatlarının neredeyse 5 kat artması, bu artışların da ağırlıkla sanayiciye yansıtılması, fiyat artışlarına, maliyet artışlarının da diğer tüketicilere yansıtılmasına sebep oluyor. Enerji zamları sebebiyle girdi maliyetlerinde yaşanan bu artışlar sanayicinin sırtında ağır bir yük oluşturduğu gibi rekabet gücünü de azaltıyor. Karoseri sektörü için de enerjideki zamların ham madde fiyatlarını arttırıyor olmasından dolayı üretim maliyetlerimizde doğrudan artış yaratıyor. Enerji eskiden toplam maliyetin içinde çok önemli değildi, ancak artık çok önemli bir unsur. Her ne kadar ihracatta ara fiyat uygulamaya başlanmış olsa da bu fiyat artışları radikal olamıyor. Kayıplarımızı telafi edecek kadar artış yapamıyoruz. Çünkü Avrupalı bu fiyat dalgalanmalarını kabul etmiyor. Artan maliyetlerle üretim üssü olma şansımız riske giriyor. Sanayiciler açısından kritik olan diğer bir konu da rekabetçi döviz kuru. Sepet kur son bir yılda yaklaşık yüzde 75 artarken, aynı dönemde üretici fiyatları bu yüzdenin çok üstünde artmıştır. Bu durum ihracat yapan sanayici için bile rekabetçi kur avantajının kaybolmasına yol açmakta.

Emel ÖZKAN TAŞYAKAN

Destek Otomotiv YK Üyesi

Kontrolsüz artışlar zorluyor

Geçtiğimiz yılın toplam tüketim miktarına göre bu yıl sonundaki tahmini toplam tüketimi değerlendirdiğimizde tüketim miktarımızda ciddi bir artış görülmüyor. Ancak sanayideki birim maliyetlere gelen zamlar, kademelendirmeli fiyat politikaları sebebi ile elektrikte yüzde 400 doğalgazda ise yüzde 300’den fazla ciddi bir maliyet artışı söz konusu. Sadece ticari faaliyet gösteren, alım satım yapan firmalar için anlık fiyat artışlarını ürüne yansıtmak belki de biz üreticilere göre daha kontrol edilebilir bir durum. Üretici olarak bizler maliyet artışlarını ürün fiyatına yansıtsak da hali hazırda yapılmış sözleşmelerde, alınmış siparişlerde artışları anında ve doğru yansıtabilmek mümkün olmuyor. Kaldı ki üreticiler açısından şu an enerji maliyetinin yanı sıra kontrol edilmesi mümkün olmayan birçok girdi mevcut. Tekliflendirme aşamasında ve seri üretimle ilgili maliyetleri analiz ediliyor ancak sürekli yapılan fiyat güncellemeleri rekabetçi ortamda bizleri geri plana atıyor. Sonuç olarak kontrol edilemeyen maliyet artışlarının üreticileri zor durumda bıraktığı açık. Yaşanan bu durum istihdama da yansıyacaktır. Önümüzdeki yıl GES yatırımı planlarımızın arasında. Kısa vadede üretimdeki enerji tüketimi ile ilgili verimlilik çalışmaları yürütüyor, israfları önlemek için farkındalık oluşturmaya çalışıyoruz.

İpek YALÇIN

Thierry Diniz Oto. Gen. Md.

Zor bir kış bizi bekliyor

Son bir yıldır malzeme ve navlun fiyatlarındaki artışın ardından sanayide kullanılan elektrik ve doğal gaz fiyatları da döviz bazında yüzde 200’ün üzerinde arttı. Üretim yapan firmaların temel maliyet kalemlerinden olan enerji maliyetindeki bu artış hepimizi etkilemektedir. Enerji maliyetlerimizi kontrol altında tutabilmek için gerekli önlemler alınmaya çalışılsa da bu maliyet artışının müşteri tarafından karşılanmaması giderlerimizi arttırmakta ve bizleri olumsuz etkilemektedir. Enerji krizi özelikle Rusya- Ukrayna savaşı sonrası dünyada birçok ülkeyi negatif etkilemek ile birlikte, Türkiye için yüksek enflasyon ve yüksek kur ile bizdeki etkisi daha yüksek olmuştur.

Türkiye’de elektriğin yüzde 46’sını sanayi sektörü kullanmaktadır. Biz de bu ortamda enerji verimliliği bilincinin çalışma alanlarımızın tümünde uygulanması için çalışmaktayız. Özelikle en yüksek verim ile çalışabilmek adına kapasite kullanımı ve çalışma metotları üzerine çalışıyoruz. Isı geri kazanımına yönelik projelerimizi devreye aldık.

Kış aylarındaki enerjideki daralmanın üretimde yavaşlamaya başlamasını bekliyoruz ki Avrupa’da bunun sinyalleri verilmeye başlandı. Yüksek enflasyon, artan enerji ve işçilik maliyetleri ile bizi zor bir kış bekliyor.

İNŞAAT

Şeref DEMİR

Akyükselen İnşaat YKB Yrd.

Nihai ürün fiyatı yükseliyor

Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi, uzun dönem yaşadığımız salgın hastalığının etkisi ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın küresel enerji piyasasına yol açtığı enerji krizi, ülkemizde de enerji fiyatlarının astronomik oranda artmasına neden olmaktadır. Bir yıl içinde yüzde 20 ile yüzde 50 oranında ve 4-5 kez zam yapılması üretim sektörünün her kolunu derinden etkilemektedir. Enerji maliyetindeki yüksek oranlı artışların her sektördeki nihai ürün fiyatını yükseltici etkisi kaçınılmaz bir gerçektir. Bu artışların neticesinde yüksek enflasyon riski endişesi vermektedir. Sabit gelirlinin alım gücünün düşmesi ile iç piyasada daralma yaşanmaktadır. Kış aylarına girdiğimiz bugünlerde ve Rusya Ukrayna savaşının etkisiyle belirsizlik ve bunun getirdiği enerji krizinin büyüyeceği endişesi yeni yatırımların ötelenmesine, mevcut kapasitelerin düşmesine neden olmaktadır. Bütün bu olumsuzluklara rağmen üretmeye, istihdam oluşturmaya gayret ediyor var gücümüzle çalışmaya devam ediyoruz. Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji alanında çalışmalarımız devam ediyor. Yeni başladığımız Balkan Mahallesi’ndeki projemizde ortak alanları besleyecek güneş enerjisi santrallerini çatılarda uygulayarak ilk adımı atmış olduk. Enerji maliyetleri tüm ürün ve hizmetlerin fiyatlarını arttırıcı etkisi bulunmaktadır. Enerjinin her geçen gün ehemmiyetinin arttığı bu dönemde enerji yatırımları büyük önem kazanmaktadır. Enerji sektöründe millileşme çalışmalarına hız kazandırmalı, etkin çözümler üretilmeli, beklenen küresel enerji krizine karşı tedbirlerimizi almalıyız.

Muhammed ADİLOĞLU

Adiloğlu İnşaat YK Başkanı

Enerjideki yükseliş maliyetleri tetikledi

Son yıllarda enerji fiyatlarında gerçekleşen artışların emtia fiyatlarını ciddi şekilde etkilediği görüyoruz. Emtia fiyatlarının yukarı yönlü hızlı yükselişi üretim maliyetlerinin hızla yükselmesine sebep oldu. Enerji emtiayı, emtia fiyatları üretim maliyetlerini, üretim maliyetlerinin yükselmesi alım gücünün düşmesini, alım gücünün düşmesi de asgari ücretin yani işçilik maliyetlerinin yükselmesini tetikledi. Enerji ile başlayan bu döngü tüm alanlarda kısa sürede ciddi yükselişe sebep oldu. Satışlar kısmen yavaşladı. Yavaşlamadığı durum varsa da kârdan fedakarlık olduğu içindir. Enerji fiyatlarındaki bu artışlar, enerji yatırımları konusunda bizlere teşvik oldu. Yapacağımız yeni toplu konut projelerinde en azından ortak giderleri karşılamak üzere güneş panelleri ile elektrik üretebilmek için gerekli girişimlerde bulunuyoruz. Ayrıca; şantiyelerdeki elektrik giderlerimizi minimuma indirebilmek için enerji üretimi ile ilgili çeşitli yatırımlar düşünmekteyiz.

Son bir yılda yaşadığımız maliyet artışı gibi bir artışın yeni yılda olacağını düşünmüyorum. Çünkü alım gücü ciddi manada düştüğünden üretimdeki maliyet artışlarından kaynaklı zamların yaşanmaması için üretici firmaların titizlikle maliyeti düşürücü alternatiflere çalıştığını gözlemlemekteyiz. Başta üretici firmalar olarak bizlerin zor dönemlerde maliyet hesaplarına iyi çalışıp kârlılığı en dibe indirip enflasyon artışının toparlanmasına elimizden geldiği kadar destek olmalıyız. Unutmamalıyız ki; belli yere kadar vatandaş bu artışları taşır, taşımadığı yerde bir anda terk eder. Ülkemizde resesyonlar yaşanmasını istemiyorsak, elimizden gelen tüm gayreti hep birlikte ortaya koymamız gerekir.

Abdullah GENCAL

Gencal Kardeşler YKB

Enerji fiyatlandırmada ilk sırada olacak

Perakende elektrik satış şirketi tarafından EPDK’nın yayınladığı fiyat tarifesine oranla KDV hariç tüm diğer giderleri dâhil olmak üzere elektrik fiyat tarifesi toplam 1 yıl içerisinde yüzde 435 artış görmüştür. Bunun yanında perakende doğalgaz satış şirketi tarafından EPDK’nın yayınladığı fiyat tarifesine oranla KDV hariç tüm diğer giderleri dâhil olmak üzere doğalgaz fiyat tarifesinde 1 yıl içerisinde yaklaşık olarak yüzde 330 artış yaşanmıştır.

Enerji maliyetlerinde yaşanan artış sanayide özellikle metal işleme sektöründe yer alan firmalarda ciddi bir etki yaratmaktadır. Kullanmış olduğumuz ileri teknoloji içeren makinalar iş gücünü azalttığı oranda enerji ihtiyacımızı arttırmaktadır. Bunun yanında işlemek üzere almış olduğumuz ham maddelerinde üretimi esnasında kullanılan enerjinin hammadde fiyatlarımıza yansımasıyla birlikte çok ciddi bir oranda piyasada arz talep eksikliği oluşmuş olup, üretim miktarlarımız kapasitemizin altında kalmış durumdadır. Üretmiş olduğumuz ürünlerin maliyetlerine enerji ve diğer artışlardan meydana gelen artışları, gelmiş olan zamlar ile aynı oranda olmasa bile ürünlerin üzerine ilave etmiş bulunmaktayız. 2021 yılı öncesi enerji maliyetlerindeki değişkenlik çok ciddi bir şekilde fiyatlarımıza yansımamasına rağmen özellikle 2022 yılı başlangıcı ile maliyet hesaplamalarımıza ilk sıralarda yer almaktadır. Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanında, sektörün de içinde bulunmamdan dolayı gerek müşterilerimizle gerekse fabrikamızla alakalı çalışmalarımız ve projelendirmelerimiz oldu, bu projelendirmelerden elde ettiğimiz sonuçlar neticesinde, kurmamız gereken tesisin yatırım maliyetini, özellikle son gelen enerji zamları ile birlikte tesis kısa sürede geri kazandırabilmektedir. Birçok firma, yatırım maliyetinin kısa sürede geri alınabilecek olmasına rağmen ilk maliyetin yüksekliğinden dolayı projeleri beklemeye almaktadır. GES projelendirmesinde yaşadığımız sorunlar ve talebin yoğun olmasından kaynaklı yaşadığımız uzun termin sürelerinde ayrıca yatırımın cazibesini olumsuz yönde etkileyen diğer başlıca etkenler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yusuf ŞEHİTOĞLU

Şehitoğlu İnşaat YK Başkanı

En köklü çözüm yenilenebilir enerji

Son bir yıl içerisinde enerji maliyetlerindeki artış oranı enflasyonun çok üzerinde seyretti. Sektörümüzle ilintili çok fazla kalem olduğu için enerji maliyetlerindeki artık ham madde, yarı mamul ve mamul fiyatlarına direk yansıdı. Beraberinde ÜFE’deki artışı getirdi. Yenilenebilir enerji bu süreçte enerji maliyetlerinde en köklü çözüm olacaktır.

Enerji konusunda devletin destek mekanizmasını oluşturması gerekmekte. Aksi takdirde fiyat artışlarının önüne geçilemeyecektir.

MAKİNE

Engin ÇETİNER

Beka-Mak YK Başkanı

Döviz kurlarında artış az

Üretim yapan firmaların önündeki en büyük engellerden biri enerji fiyatları. Makine sektöründe maliyet çok önemli. Biz 2022 yılında maliyet analizi yapamadık. Fiyatlarımızı belirledik. Siparişlerimizi aldık. Proformalarımızı yolladık. Dolayısıyla bayilerimiz, müşterilerimiz ne ödeyeceğini biliyoruz. Ancak biz üretim yaparken, kaça üreteceğimizi bilmiyoruz. Girdi maliyetlerini etkileyen en unsur enerji maliyetleri. Son2 yılda doğal gaz ve elektrik fiyatlarına 3 – 4 kat zam geldi. Bu bizim üretim maliyetlerimize ciddi bir şekilde yansıdı ama bunu satışlarımıza yansıtamadık. Normal şartlarda bu cirolarla ciddi kar yapmamız gerekirdi ama maalesef bu karlılık oranına ulaşamadık. Elektrik dediğiniz zaman bütün malzemelere etki ediyor. Enerjideki artış ham madde fiyatlarını da büyük ölçüde etkiledi. Bunun yanında küresel bir çip krizi var. Kontrol üniteleri bulmakta zorluk çektik. Bulsak da termin süreleri çok uzun. Ancak tüm bu sıkıntılara rağmen güzel bir yılı geride bıraktık.

Yeni yılda yeni yatırımlarımız var. Fabrikamız güneş alan bir konumda. Yeni yapılacak yatırımımızda çatımızı tamamen güneş panelleriyle kaplatmak ve kapasitemizin üzerinde enerji üretmek istiyoruz. Buna da müsait bir yapımız var.

Bizi zorlayan en önemli etken döviz kurlarındaki artışın az olması. Resmi enflasyonun yüzde 80 – 90 olduğu bir ülkede, döviz kurundaki artışın yüzde 35 civarında olması karımızı çok etkiliyor. Firma olarak üretimimizin yüzde 90’ını ihraç ediyoruz. Girdimiz sabit. Döviz kurundaki bu düşük seviye bizim yatırımımızı da engelliyor. Bu yüzden daha önce yapmayı düşündüğümüz yatırımı ertelemek durumunda kalmıştık. Bu noktada bizim için enerjiden daha büyük sıkıntı döviz kurundaki artışın enflasyonun altında olması. Kurdaki artış enflasyonla eşit olsa yatırımlarımız daha fazla artabilir.

Osman GÜLER

Elektroteks YKB

GES yatırımı kararı aldık

Dünya genelinde önce Co­vid-19 pandemisinden kaynaklanan tedarik ve lojistik sıkıntıları, ardından da Rusya ile Ukrayna arasında 10 aydır devam eden savaş, glo­bal enerji piyasalarında ciddi sorunlar ya­şanmasına, fiyat artışlarına neden oluyor. Doğal gaz ve elektrik gibi üretimin temel girdileri arasında yer alan enerji­deki fiyat artışları ister istemez maliyetleri artırıyor. Enerji fiyatla­rındaki bu artış maliyetlerimizi el­bette artırdı, yüzde 300’ün üze­rinde artış olduğunu söyleyebilirim. İmal ettiğimiz ve ihracatını gerçekleştirdiğimiz ürünler ve bunların üretimi uzun vadeli olduğu için zaman içindeki artışlar yönünden bakıldığında satışları­mızda olağanüstü bir gerileme yaşanma­masına rağmen maliyet artışlarını maa­lesef satış fiyatlarımıza hiç yansıtamıyoruz. Global gelişmelerden kaynaklanan enerji fiyatlarındaki artışlar­dan minimum düzeyde etkilenmek için Elektroteks firması olarak biz de yenilene­bilir enerjiye yönelmek amacıyla GES yatı­rımı kararı almış durumdayız. Bu konuda başvurumuzu yaptık ve izinlerimizi aldık. Çalışmalarımız devam ediyor.

Pandeminin devam eden etkisi, Rusya ile Ukrayna arasında sürmekte olan sava­şın küresel ekonomi üzerinde oluştur­duğu negatif etki herkesin malumu. Buna bir de global enflasyon ile birlikte gelişmiş ülkelerdeki durgunluk beklentisi takdir edilmelidir ki belli bir oranda tedirginlik yaratıyor.

Turan CESUR

Cesurbend Makine YKB

Fiyat listemizi 4 kez güncelledik

Enerji maliyetlerimiz yaklaşık yüzde 300 civarında arttı. Bunları kısmen satış fiyatlarımıza yansıttık ama tüm bu artışı yansıtmanız müm­kün olmuyor. Çünkü hem yurt içinde hem de yurt dışında rekabet halindesiniz.

Ancak artış sadece enerji maliyetlerinde de­ğil. İşçilikler, enflasyon, ham madde fiyatla­rında da ciddi artışlar oldu. İhracat yapan firmaların gelirleri döviz bazlı olduğun­dan bunu bir şekilde dengelemeye çalışı­yor. Firma olarak bu konuda tedbirleri­mizi alıyoruz. Güneş enerjisi kurulumu konusunda bir ön çalışma yaptırttık. Çı­kan maliyetlere ve yatırımın kendini amorti etme süresine bakıyoruz.

Önümüzdeki yıl ile birlikte hem işçilik hem de enerji maliyetlerinde bir artış ola­cak. Kurdan dolayı ham madde fiyatlarında da bir artış bekliyoruz. Geçmiş dönemde yaptığı­mız fiyat listeleri bir yıl geçerli olurdu. 2022 yı­lında 3 – 4 kere fiyat listesi güncelledik. Bu ko­nuda bayilerimizden anlayış gördük.

Serdar SAĞLAM

Yavuzlar Dişli YKB Yrd.

Maliyetlendirmede zorluk çekiyoruz

Ülkemizde tüm dünyada olduğu gibi enerji mali­yetleri beklentilerin üzerinde ar­tış göstermiştir. Son on iki ayı göz önünde bulundurduğumuzda firmamız adına yüzde 400 gibi afaki bir fiyat artış olduğunu görmekteyiz. Ülkemiz adına kurdaki aşırı yükseliş ve dışa bağımlılık bu artışı tetiklediği kanaatinde­yim. Enerji maliyetlerindeki ar­tışı direkt olarak müşterilerimize yansıtmak durumda kalıyoruz. Ancak ihracat ağırlıklı çalıştığı­mız için fiyatlardaki artış müşte­rilerimizde daha az yansımakta­dır. Yurt içinde müşterilerimizde gerçekten maliyetlendirme ko­nusunda zorluk çekiyoruz ve günlük fiyatlar veriyoruz.

Bu artışlar en sonunda son kullanıcıyı etkilemekte, yani hepimizi. Enerji artışla­rından daha az etkilenmek adına enerji dağıtım şirketleri ile yıllık antlaşmalar yapmaktayız. Ancak güneş enerjisi konu­suna gelince, fabrikamız kiralık olduğu için bu daha sonraya kalmakta.

Şu anda ufak tefek önlemler dışında elden çok fazla bir şey gelmiyor. Bir kısım verimsiz çalışan makineler yenileniyor ancak bu kadarla sınırlı kalmakta. Tüm dünyada arz talep dengesinde bir dalga­lanma yaşanmakta.

Ülkemiz bu konuda çok daha fazla olumsuz olarak nasibini almaktadır. An­cak özellikle Avrupa ile aramızda enerji fiyatlarında çok fazla fark olmadığı sü­rece önümüzün açık olduğunu görüyorum.

Özgür YILDIZ

SIFF Elektromekanik Gen. Md. Yrd.

Tüm kalemlerde artış yaşanacak

Elektrik fiyatlarındaki artış bizi oldukça etkiledi. Maliyetlerde yaşanan artışı fiyatlarımıza yansıt­mak durumunda kaldık.

Enerji maliyetlerinin firmanın toplam içindeki payı bu noktada önemli. Bu oran yüksekse fiyat rekabeti anlamında işlet­meye oldukça etkisi olur. Bu durum seri üretim yapan firmaları daha fazla etkiliyor. Ancak firma olarak özel üretim yaptığımızdan ve ima­latta sadece elektrik kullandığımızdan enerji maliyetlerindeki artıştan görece daha az etkilendik. Yeni yıl ile birlikte enerji ve iş­çilik maliyetlerindeki artış hem ülke hem de bölge sanayicilerimizin üretim ve istih­damlarını ciddi etkileyecek. Bizim için şu anda iki önemli kalem enerji ve işçilik ma­liyetleri. Enerji fiyatlarındaki artış tedarik zincirindeki tüm kalemleri etkileyecek. Bu durum üretimlerinde ithal ürün kullanan firmaları daha da olumsuz etkileyecek. Çünkü Avrupa’da daha ciddi bir enerji krizi ya­şanıyor. Burada maliyetlerin artması ithal girdi fiyatlarının döviz bazlı daha da yükselmesine neden olacak. Bunun yanında işçilik maliyetle­rinin beklenenden daha yüksek oranda art­ması işsizliği tetikleyecektir. Bazı firmaların ele­man çıkardığını ya da istihdam planlarını ertelediğini görüyoruz.

Erdem ALTINTAŞ

LoyalMak YK Başkanı

Avrupa’yla makas daralıyor

Geçen yıla göre ciromuz 3 kat arttı ancak maliyet ar­tışlarından dolayı karımız düştü. Global ekonomide yaşanan dur­gunluk, Rusya-Ukrayna savaşı gibi unsurlar da bunda etken oldu. Şu anda piyasada ciddi bir rekabet söz konusu.

Eskiden olduğu gibi bir ürünü yüzde 60 karlılıkla satamazsınız. Avrupa’daki dev firmaların fiyat­ları bizim fiyatlarımıza yaklaştı. Bizim ürünlerimizin fiyatları ma­liyetlerden dolayı artarken, onla­rın fiyatları düştü. Girdi maliyetlerimizi etkileyen bir diğer unsur ise tedarikçile­rimizden aldığımız ham madde fiyatları­nın sürekli değişim göstermesi.

Bizi zarara uğratan en önemli konular ise kur farkı ve parite. Bu işe başladığı­mızda dolar/euro paritesi 1,40 civarın­daydı.

Ancak son dönemlerde bu fark eşit­lenmeye başladı. Biz ürünlerimizi euro olarak satıyoruz ancak girdilerimiz dolar bazında oluyor.

Ufuk ÇİÇEK

ROBJET Genel Müdürü

Yeni yapıya hazır olmalıyız

Enerji maliyetlerimiz yüzde 300 arttı. Bunun yanında işçilik ve ham madde fiyatlarımızda da ciddi artışlar yaşandı. Ancak bu artışları tam olarak müşterilerimize yansıtamıyoruz. Biz döviz en­deksli çalışıyoruz. Bu şekilde kendimizi koru­maya çalışıyoruz. Maliyetleri tam olarak satış fiyatlarına yansıtmanız mümkün değil. Çünkü ülkemizin içinde bulunduğu durum ortada. Fi­yat artışlarını tam olarak müşterilerinize anla­tamıyorsunuz. Artan enerji maliyetleri nede­niyle firma olarak müşterilerimize çözüm­ler sunmaya çalışıyoruz. Firma olarak ürettiğimiz makineleri daha tasarruflu ve tercih edilebilir bir noktaya nasıl taşıyabi­liriz konusunda çalışmalar gerçekleştiri­yoruz. Kullandığımız pompalardaki A/C motorları servoya çeviriyoruz. Bu alada Ar-Ge faaliyetlerimize devam ediyoruz. Makinelerimizde daha düşük enerji tüke­timi sağlayan modellere geçmeyi hedefli­yoruz. Maliyetlerdeki artışlar önümüzdeki sü­reçte devam edecek. Global bir sıkıntı var. Küresel ekonomide yaşanan sıkıntılar, enerji maliyetleri ve enflasyondaki artış bir anda dü­zelecek bir konu değil. Uzun bir süreç gereki­yor. Bu yüzden eskiyi unutup, yeni yapıya ha­zır olmamız gerekiyor. Bu noktada da satış ağını genişletip, ihracat yapmak gerekiyor.

Gürkan UZUNLAR

Bölük Makine Gen. Md.

Fiyatlarımız Avrupa’ya yaklaştı

Enerji maliyetlerimiz yıl ba­şından bugüne yüzde 300 oranında artış gösterdi. Biz bu maliyet artışlarını tam olarak müşterilerimize yansıta­mıyoruz. Biz ürünlerimizin fiyat­larını ocak ayında güncelledik. Ancak maliyet artışlarından dolayı mayıs ayında tekrar bir artışa gitmek durumunda kaldık. Yeni fiyatlandırmalarımızı ba­yilerimize gönderdiğimizde on­lardan tepki aldık. Biz de onlara 2021 ve 2022 arasındaki faturaları, işçi­lik, ham madde ve döviz kurlarındaki ar­tışı gösterdik. Onlar da bize hak verdi.

Maliyet artışları bizim yurt dışındaki rekabet gücümüzü düşürüyor. Ürün fiyatlarımız Avrupa’daki rakiple­rimizin fiyatlarına yaklaşıyor.

Böyle olunca da tercih sebebi olma­maya başlıyoruz. Tüm bu şartlar altında üretim yapmak daha da zorlaşıyor.

İMALAT

Haluk Sami TOPBAŞ

Topbaş Group YK Başkanı

Alternatiflere yöneldik

Sıcak çelik dövme sektörü yük­sek enerji kullanımı nedeniyle demir çelik firmalarından sonra en çok enerji tü­keten işletmelerdir. Bunun nedeni; üretim sıra­sında cevheri 1200 dereceye çıkarıp, malzemeye elastik bir form verilip, final ürün haline getirile­rek yapılmasıdır. Bu sırada elek­trik enerjisine ihtiyaç vardır. Çelik dövme firmaları ayrıca kalıpların üretime hazır hale getirilmesi için doğalgaz ile kalıpları ısıtmaya ihti­yaç duyarlar. Bu iki girdi maliyetleri üze­rinde aşırı derecede arttığı için ürettiğimiz parçaların birim fiyatları içeresinde mali­yetlerimizi artırmaktadır. 2022 yıl başından bu yana elektrik 4,5 kat artmıştır. Enerjinin üreti­len parçalar içindeki payı yüzde 20’ye yakındır. Enerji maliyetlerindeki artış siparişlerimizde ve üretimimizde bir değişkenlik yaratmadı.

Burak ARAS

Gökçelik Strateji ve İş Geliştirme Md.

Ham madde fiyatları da arttı

Son bir yılda enerji maliyet­lerimiz TL bazında yüzde 432 USD bazında yüzde 300 arttı. Yaşanan bu olağanüstü artış, doğal olarak tüm üretim maliyetlerimizi art­tırdı. Ayrıca bu enerji artışlarının ve bazı global gelişmelerin de et­kisiyle ham madde fiyatları da çok ciddi oranlarda arttı. Tüm bu gelişmeler ürün maliyetlerini ge­çen yıl ile kıyaslanamaz değerlere getirdi. Üreticilerin en büyük so­runu ise bu artışların tamamını satış fiyatlarımıza yansıtamamak. Bu da kararlılığı çok düşürdüğü gibi bazı ürünleri neredeyse başa baş noktasına ge­tiriyor. Gökçelik olarak gerek bu artışların etkisini daha aza indirmemek gerekse de yeşil enerji stratejilerinizin bir parçası ola­rak fabrikalarımızda güneş enerji sistem­leri hayata geçirdik, şu anda aktif olarak kullanıyoruz. Gökçelik Depo Sistemleri (GDS) fabrikası çatısına yaklaşık 3 bin 500 metrekare bir alana GES kurduk ve diğer fabrikalarımızda da GES yatırımlarımıza devam edeceğiz.

Abidin Şakir ÖZEN

Örnek Yemek Sanayi YKB

Enerji yatırımları yapıyoruz

Sadece ülkemizde değil dünya genelinde elektrik ve doğal gaz fiyatları, salgının ardından ciddi bir yükseliş içerisinde. Jeopolitik risklerin de et­kisiyle enerji fiyatlarında önlenmesi güç bir tır­manış grafiği tüm sektörleri haliyle etki­ledi. Enerjide arzın, yükselişini sürdüren talep karşısında yetersiz kalması da bu durumu tetikledi. Elektrik fiyatlarındaki artışta doğalgaz fiyatlarının da etkili ol­duğu ortada. Enerji maliyetlerindeki artış, doğal olarak tüm maliyet kalemlerini etki­leme potansiyelini barındırıyor. Yakın za­mana kadar bir yandan pandeminin yeni varyantlarla devam etmesi, bir yandan gelen maliyet artışları tüm iş süreçlerini gözden geçirmemizi ve aksiyon almamızı gerektirdi.

Tayfun KURDAL

Kayra Yemek Gen. Md.

Artış ham madde fiyatlarını etkiledi

Geçen yıl ekim ayında doğal gaza 73 bin lira öderken, bu yılın aynı ayında ödediğimiz rakam yaklaşık 10 kat artarak 715 bin li­raya çıktı. Aynı dönemde ektriğe 76 bin öderken bu rakam son aylarda 368 bine ulaştı. Enerji fiyatlarının ciddi yükselişi bizim maliyetleri­mizi artırdığı gibi ham madde alımlarımızın fiyatlarının da ciddi anlamda yükselmesine sebep Do­layısıyla maliyetlerimiz her iki açıdan artmasına rağmen biz bu artışın tamamını ne yazık ki satış fiyatlarımıza yansıtamadık. Biz de bu enerji artışlarına karşı hem işletme içe­risinde tedbirler aldık. Ansolar firması ile 350 Kw lık GES enerji yatırımı anlaşması yaptık. Enerji artışları enflasyonu tetikle­mede yıl sonu personel zamlarıyla birlikte yüksek enflasyonun bir süre daha de­vam edeceği gözüküyor. Yıl sonu EYT bek­lentileri İşverenleri ve üretimi nasıl etkile­yecek hepimizin merakla beklediği bir konu.

Ayrıca navlun fiyatlarının düşmesi Çin ekonomisini tekrar canlandırdığı gibi ih­racatçı firmalarımızı olumsuz etkileyecektir.

Sevgi SAYGIN

Umdasch Madosan YK Üyesi

Verimliliğe yöneldik

Son bir yılda doğal gazda yüzde 200, elektrikte ise yüzde 380 ci­varında artışlar yaşandı. Enerji maliyetlerindeki bu artış direkt ve dolaylı olarak maliyetleri­mizi artırmış durumda. Dolayısıyla bunu satış fiyatlarımıza yansıtmak durumunda kalıyoruz. Enerji maliyetlerindeki artışlar nedeniyle, firma olarak enerji verimliliğini artırmak için ön çalışmalara başladık.

Önümüzdeki yıl işçilik ve enerji maliyet­lerinde yaşanan artışın üretim, satış ve is­tihdamı olumsuz etkileyeceğini düşünüyorum.

Özge CANITEZ

CSA Kaplama Fabrika Md.

Öncelik elektrik üretimi

Elektrik faturalarımız ocak ayına göre yüzde 282,90 arttı, doğalgaz ise mayıs ayı fiya­tına göre yüzde 208 artış gösterdi. Ülke­mizde yeterli kaynakların bulun­maması, enerji ihtiyacının ithalat yoluyla giderilmesi nedeniyle enerji fiyatları küresel fiyat hare­ketlerinden doğrudan etkileniyor. Genel maliyet olarak gider kalem­lerimizde yüzde 8-10 arası yer alır­ken, 2022 gider kalemlerimizde oran yüzde 18-22 aralıklarına ka­dar yükseldi.

Genel olarak enerjide bu artışlar olma­dan önce de tasarruf ve sürdürülebilirlik kapsamında bazı önlemler alıyorduk an­cak durum itibariyle çok daha kalıcı çö­zümlere ihtiyacımız var. Keşke bu hale gelmeden önemini dünya çapında kavra­mış olsaydık ancak her işte bir hayır var, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelip; hepimiz bu anlamda sistemlerimize bir şeyler katacağız ileriye yönelik yatırımla­rımızla birlikte. Önceliğimiz elektrik üre­timi.

Büşra DEMİROĞLU OKUR

Burçak Metal Genel Müdürü

Maliyetlerdeki artış devam edecek

Son bir yılda elektrik maliyetleri­miz yüzde 500 arttı. Enerji mali­yetlerindeki artışlar üretimimizi olum­suz etkiledi. Ana sanayinin maliyet artışlarını incelenmesinin uzun sürmesi ve elektrik zamlarının her ay farklı oranlarda artması bizim enerji girdilerimizi arttı­rırken satış fiyatlarımızın sabit kalmasına ve kendi kâr marjımızdan ödün vererek çalışmamıza sebep oluyor. 800 KWP’lik arazi üzerine güneş enerjisi santrali kurulumu planlı­yoruz. Güneş enerjisi santralinin kurulu­muyla çok değişken olan enerji maliyetleri­nin rekabet edilebilirlik için sabitlenmesini hedefliyoruz. Yeni yıl ile birlikte işçilik maliyetleri zaten artacak bir de enerji maliyetlerinin artmasının devam edeceğini düşü­nüyorum. Bu sancılı süreci öz sermayesi kuvvetli firmalar her ne kadar tolere edebilse de belli bir noktadan sonra kı­rılıma uğraması gerekiyor. Araç bayileri ham madde, kap­lama ve kesici takım vb. firmalar doğrudan fiyat değişikli­ğini uygulayabilirken biz otomotiv sektöründeki firmalar ana sanayiden fiyat değişiklik onayı bekliyoruz.

Volkan TEZELLİ

İntersam Etiket Firma Sahibi

Firmalar yönünü yurt dışına çevirdi

Elektrik yoksa hayat yok! Üretim enerji demek. Yani bizlerin üretmesi için elektriği tüketmemiz gerekli. Üzülerek söylüyorum ki bu sene ile geçen sene arasında enerji maliyetlerimizde yaklaşık 3 kat artış yaşandı. Fakat üretim değerlerine baktığımızda artış olmasına rağmen, geçen yılın 3 katı bir üretim yapamadık. Üretim devam etmek zorunda. Ürettiğimiz zaman ülkemize faydalı olabiliyoruz ama birçok firma gibi biz de maliyet artışlarını birebir ürün satış fiyatlarımıza yansıtamadık. Ben inanıyorum ki her sektör tüm gider artışlarını sahaya yansıtmış olsa şu an ticaret kilitlenirdi. Son dönemlerdeki artışlardan sonra bizler de işinde uzman firmalar ile yeşil enerji konusunda görüşmeler araştırmalar yapmaya başladık. Bizim özellikle elektrik giderlerimiz fazla olduğu için güneş enerjisi sistemini önümüzdeki yıl devreye sokmak için çalışmalar yapmaktayız.

Ramazan ÇELİK

MTK Teknik Kaplama YKB

Elektrik kârımızın tamamını alıyor

Firma olarak tüm operasyonlarımızı elektrikle gerçekleştiriyoruz. Geçen yıla göre elektrik maliyetlerimizde yüzde 450’ye yakın bir artış yaşandı. Üretimimizde yüzde 25 artış söz konusu. Fakat enerji fiyatlarındaki artış bunun karşılığı değil. Çünkü geçen yıla kıyasla benzer seviyede elektrik tüketimi yapıyoruz. Geçen yıl kilowatt başına yaklaşık 0,50 TL öderken, son gelen faturamızda bu rakamın 4,2 TL olduğunu gördük.

Şu anda üretimimizi etkileyen en önemli unsur enerji maliyetleri. Geçtiğimiz yıllarda enerji maliyetleri gider kalemlerimiz arasında en alt sıralarda yer alırken, şu an bir numaraya oturdu. Bu artışları kısmen müşterilerimize yansıtıyoruz. Ancak bu da yeterli olmuyor. Elektrik fiyatları kârımızın hemen hemen tamamını alıyor.

Lütfi HAS

BURDÖKSAN İd. ve Mali İşl. Md.

İhracat yavaşlama evresinde

Elektrik faturalarımızda geçen sene kasım ayına göre yüzde 340’lık bir fiyat artışı oldu. Elbette üretim maliyetlerimiz diğer ham madde ve emtia fiyat artışları ile birlikte çok ciddi oranda arttı ve müşterilerimize tamamını yansıtamamakla birlikte mevcut kar marjlarımızı düşürerek ve satın alma stratejilerimizi değiştirerek mümkün olduğu en minimum seviyede fiyat politikası izleyerek faaliyetimize devam ediyoruz. 2022 yılı en büyük yatırımımız Burdöksan adına Lisansız RES projesi olmuştur.

Bu proje ile kurulması hedeflenen 1 adet Enercon marka 4,2 MW büyüklüğünde rüzgar tribünü için fizibilite çalışmaları yapılmış olup bu çalışmalar sonucunda firmamıza Balıkesir Susurluk bölgesinden 28 dönüm tek parsel arazı satın alınmıştır. Ardından izin alınma süreçleri başlamış olup bütün izinler alındıktan sonra ENERCON firması ile sözleşme yapıldı. Bu proje yatırım teşvik belgesi ile yapılmaktadır. Tahmini öngörü Temmuz 2023 gibi montajın yapılıp Ağustos 2023 de elektrik üretimine başlamasıdır.

Emre VARLIK

İnoksan YKB Vekili

Enerji tasarrufuna önem verdik

Son bir yılda doğal gaz ve elektrik maliyetlerimiz yaklaşık 3 kat ar­tış gösterdi. Bu artışlar üretim maliyet­lerimizi yüzde 1,5 yukarı çekti. Montaj ağırlıklı bir üretim sistemine sahip olduğumuz için toplam maliyet içerisin­deki enerji payı düşük seviyelerdedir. Dolayısıyla mali­yetlerimizdeki değişim de diğer sektörlere göre düşük kalmıştır. Bu nedenle enerji kaynaklı maliyet artışlarını nispeten satışlara yansıtabildik. Enerji maliyetlerimizi azaltmak için özellikle aydınlatma amaçlı lambalarımızı düşük tüketimli LED lambalarla değiştirdik, enerji tasar­rufuna önem verdik. Yeni yıl ile birlikte özellikle işçilik maliyetlerinde önemli artışlar beklemekteyiz. Bu da bizi yeni eleman istihdamı konusunda daha temkinli dav­ranmaya itecektir. Ayrıca kur avantajının azalması duru­munda ihracatımızın da olumsuz etkileneceğini düşünmekteyiz.

TEKSTİL

Hasan ALTINSU

Altınsu Tekstil YKB

Hedefimiz fiyat istikrarı sağlamak

Son bir yılda elektrik ve doğal gaz fiyatları 3 kat arttı. Bu durum elbette bizlere olumsuz yansıdı. Maliyet artışlarını müşterilerimize yansıtamıyoruz. Firmamızın rüzgar enerjisi projesi onaylandı. 4.7 megawatt enerji üretecek bu projemiz ile önümüzdeki yıl bu aylarda, tükettiğimiz elektriğin yüzde 45’ini karşılamış olacağız. Bu hamlenin bize nefes aldırmasını umuyoruz. Üretim maliyetlerindeki artışın bize olumsuz yansımaması için çok çaba sarf ediyoruz. Hedefimiz, kendi tükettiğimiz elektriği kendimiz üreterek fiyatlarda istikrar sağlamak. Rüzgardan elde edeceğimiz elektrik ile doğal gazdan üretilen pahalı elektrikten kurtulup aynı zamanda cari açığa da katkı sağlamak.

Bülent YAŞAR

Prestige Mensucat YK Başkanı

Fiyatlara yansıtamadık

Doğalgaz fiyatları son 1 yılda do­lar bazında 4 kattan fazla TL bazında ise 8,5 kata yakın arttı. Elektrik ise dolar bazında 2,5 kata yakın TL bazında 4,5 kattan fazla arttı. Fakat döviz kurlarının ne­redeyse sabit kalması, ihracatçı firmaların rekabet gü­cünü düşürdü. Doğalgazda sene başında kullanım taah­hütleri istendi. Taahhütlere çifte tarife uygulandı. Taahhüttün yüzde 40’lık kısmına cezalı fiyat uygulandı. Zam geleceğe dönük yapılır. Maliyet de ona göre hesap­lanır. Biz o ay ki enerji maliyeti 10 birim olur diyoruz, fa­tura geliyor 12 birim. Enerji ve diğer giderlerdeki artış maliyetlere dünyadaki kriz ortamı sebebiyle tamamen yansıtılamadı.

İhsan İPEKER

İpeker Tekstil YK Üyesi

Fiyat istikrarı sağlanamıyor

2022 yılının ilk çeyreğinde yakala­nan büyüme ivmesi umut verici olmasına rağmen jeopolitik risklerin te­tiklediği yüksek küresel enflasyon sonucu ivme yavaşla­mıştır. Hem enerji arz güvenliğindeki tehditler hem de enerji arz ve talebinde yaşanan denge kaybı nedeniyle geçen seneden bugüne elektrik maliyetlerinde yüzde 344 oranında artış söz konusudur. İpeker olarak tüm üre­tim süreçlerimizde yüzde 100 I-REC sertifikalı yenilenebi­lir elektrik enerjisi kullanıyoruz. Bu süreçte termal enerji kaynağımız doğal gazda ise yüzde 463 oranında artış söz konusudur. Enerji fiyatlarındaki dalgalanmaların, direkt ürünü etkilemesi nedeniyle sanayicinin küresel pazarda rekabet gücünü azaltırken, müşterilere sunulan fiyat­larda uzun dönemli istikrar sağlanamamaktadır.

M. Çetin ÖZEL

Marsala Tekstil YKB

Üretimimiz azaldı

Son 1 yıla baktığımızda doğal gaz ve elektrik maliyetlerimiz TL bazında yüzde 500 arttı. Enerji maliyetlerinde yaşanan bu artışlar üretimimizin azalmasına sebep oldu ve tüm maliyetlerimizi etkiledi. Fakat bizler bu artışları satışlarımıza yansıtamadık. Enerjideki artışlara önlem olarak, enerji verimliliği konusunda her gün çalışıp yeni projeler üretiyoruz. ISO 50001 enerji yönetim sistemine sahibiz ve bu kapsamda yenilenebilir enerji alanında yatırımlarımızı yapmaya başladık.

Yeni projemiz rüzgar enerji sistemi kurmak. Bu konuda çalışmalarımız son hızla devam ediyor. Yeni yıl ile birlikte maliyetlerde yaşanması beklenen artış öncelikle işçilik yüksek olan konfeksiyon maliyetlerini çok arttıracak. Bu durumda da özellikle ihracatçı firmaların fiyat tutturması oldukça güçleşecek. Bunun sonucunda üretimin ve istihdamın azalacağı konusunda ciddi endişe içindeyiz.

Levent KAYAOĞLU

Dilek Tekstil YKB

Firmalar küçülebilir

Son bir yılda doğal gaz ve elektrik maliyetlerimizde yüzde 500’ü bulan artışlar söz konusu. Enerji fiyatlarındaki artış maliyetlerimizi ciddi oranda etkiledi. Bunlar tolere edebileceğimiz artışlar değil. Inditex Grubu, H&M gibi Avrupa’daki ve ABD’deki önemli markalar yapmış olduğumuz zamlardan sonra büyük reaksiyon gösteriyorlar. Büyük markalar Uzak Doğu’ya gitmeye ve siparişler azalmaya başladı. Bu durum hem üretimlerimizin düşmesine neden oldu hem de piyasaları olumsuz etkiledi. Dövizdeki artış, üretim maliyetlerimizdeki artışla doğru orantılı olsaydı bu süreçten bu kadar etkilenmeyecektik. Yılbaşıyla birlikte işçilik maliyetlerinin ciddi oranda artacağını öngörüyoruz. Bundan dolayı işsizliğin artacağını ve firmaların küçülme yönünde eğilim göstereceğini düşünüyorum. Maliyetler tüm sanayicileri olumsuz etkiliyor. Biz de tedbir kapsamında güneş enerjisi yatırımlarına yöneldik ve elektrikli araçlar aldık.

Murat CANİK

Elvin Tekstil Gen Md.

Sanayici sıkışmış durumda

Enerji maliyetlerimiz ne yazık ki başta doğal gaz olmak üzere dö­viz cinsinden yaklaşık 4 kat artmış bu­lunmakta. Ancak bu orandaki artışı satış fiyatlarımıza yansıtamadık. Sanayicimiz özellikle birden çok eksende sıkışmış durumda; enerjinin tarihi bir oranda artması, Avrupa ihracatlarında euronun dolar karşısında değer kaybetmesi, ham madde fiyatlarındaki dalgalanma, işçi­liklerde yapılan ara zamlar ile birlikte karlılıklar çok ciddi oranda azaldı diyebiliriz. Firmamız 1.23 mw’lık çatı GES yatırımını bu zorlu dönemde yapmıştır. Tabiki geri dönüşü yıllar içerisinde olacaktır. Fakat bu dönemde önemli bir ihtiyaç olduğu aşikardır. Ayrıca buhar jenera­törü renovasyonları ile daha az doğal gaz tüketmeye ça­lışmaktayız. Buna ciddi yatırımlar yapmaktayız.

Serdal GÜLMEZ

Sese Konfeksiyon YKB

Verimlilik ve tasarrufa dikkat ediyoruz

Son bir yılda doğal gaz ve elektrik maliyetlerimiz iki katına çıktı diyebilirim. Enerji maliyetlerinde yaşanan artış üretimimizi çok fazla etkilemedi. Maliyetlerdeki artışı ise satışlarımıza yansıtmadık. Mümkün olduğunca verimlilik ve tasarruf konusunda çok dikkatli davranmaya çaba sarf ediyoruz. Yeni yıl ile birlikte maliyetlerde yaşanması beklenen artıştan mümkün olduğu kadar az etkilenmek istiyoruz. Artışların üretim, istihdam ve ihracatı olumsuz etkileyeceğini düşünüyorum. Umutla ve gayretle, ülkemize güvenerek üretmeye devam etmek için elimizden gelenin en iyisini yapmaya devam edeceğiz.

Ali GÜZELDAĞ

AG Mensucat YKB

Enerji en stratejik alanlardan

Aslında en pahalı enerji, olmayan enerjidir. Dünyadaki tüm ülkeler ne pahasına olursa olsun, enerjideki payını kaybetmek is­temiyor. Çünkü enerji yoksa büyüme ve istihdam olmaz. Enerji günümüz dünyasının en stratejik alanların­dan birisi olmuştur. Sanayide ihracat odaklı olan Türkiye ekonomisi döviz geliri sayesinde enerjide dünyadaki ra­kipleriyle fiyat rekabetinde döviz bazlı olarak bu dönemde aslında avantaj kazanmıştır. Bu süreçte dünyadaki pahalı enerjinin fiyatlar üzerindeki enflasyon baskısı devam ede­cek görünüyor. Sanayimiz dikkatlice hesaplamalı, pazarda fiyat pahalılığını katma değerli ürünler üreterek, fiyat/ka­lite dengesiyle bu süreci iyi yönetmelidir.

Onur KIRAYOĞLU

Kırayteks YK Üyesi

Maliyetleri yükleniyoruz

Son bir yılda enerji maliyetlerimiz 5 kattan fazla artmış durumda. Ham maddeden sonra üretimimizdeki ikinci büyük gider kalemi enerji, dolayısı ile artışlar üretim maliyetlerimize direkt olarak yansımakta. Bu artışların ancak cüzi bir kısmını fiyatlarımıza yansıtıp müşterilerimize kabul ettirebilirken büyük kısmını kendimiz yüklenmek durumunda kalıyoruz. Son yıllarda işletmemizde enerji geri kazanım üzerine birçok yatırımlar gerçekleştirdik ve yakın zamanda da güneş enerjisi yatırımımıza başlıyoruz. Dünya piyasalarında bir daralma olduğu ve bunun bir süre daha devam edeceği malum. Enerji maliyetlerindeki bu artışlar daralmanın daha da derinleşmesine sebep olacaktır. Bu anlamda; ihracat, üretim ve istihdam kısımlarında çok sıkıntılı bir dönemden geçeceğimizi düşünüyorum.

Yavuz ÖZDEMİR

Akrida Tekstil YK Başkanı

Enflasyon tetikleniyor

Dünyada yaşanılan enerji krizi nedeniyle elektrik ve doğalgaz tüketim bedelleri oldukça yüksek durumdadır. Yaşanılan tüm bu artışlar maliyetlerimize birebir yansımış durumdadır. Enerji maliyetlerindeki artışlar ürün maliyetlerini artırmakta, artan fiyatlar da enflasyonu tetikleyerek alım gücünü düşürmektedir. Hem yurt içinde hem yurtdışında siparişlerin ertelenmesine veya iptaline yol açmaktadır. Dolayısı ile üretim, istihdam ve yatırımların aksamasını beraberinde getiriyor. Maliyet artışları yaşanırken bir yandan da daralan piyasa koşullarında rekabet edebilmek adına karlarımızdan maksimum şekilde fedakârlık yaparak; yükselen enerji ve diğer maliyetlerimizi ürün satış fiyatlarına yansıtamıyoruz. Dünyada kıt kaynakların giderek azalması tüm firmaları enerji verimliliğini ve yenilenebilir enerji yatırımlarını kaçınılmaz hale getirmiştir.

Vedat KAYAOĞLU

Kayaoğlu Tekstil YKB

Maliyetler ticareti etkiliyor

Yılbaşından bu yana elektrik fi­yatlarında yüzde 186, doğal gaz fiyatlarında ise yüzde 147 artış ya­şandı. Sanayinin olmazsa olmazları elektrik ve doğal gaz. Doğal gaza ve elektriğe yapılan her bir zam doğru­dan doğruya üretim maliyetlerine yansımaktadır. Sıkı­şan sanayici bu zamlar ile her geçen gün daha da zor du­ruma düşüyor. Enerji maliyetleri TL bazında ciddi artış kaydederken ihracatçı, karlılığı koruyabilmek için bu ar­tışları fiyatlara yansıtmak durumunda kalıyor. Bu da hem iç pazarda hem de dış pazarda rekabetçiliği sek­teye uğratıyor. Maliyet ve rekabet gücümüzü gitgide kaybediyoruz. Enerji eskiden toplam maliyetin içinde çok önemli değildi, ancak artık önemli unsur. Bu zamlar bizi rekabette zayıf düşürecek.

Erman BÜKÜMCÜ

Pakipek Gr. Paz. Md.

Üretim ve istihdamda düşüş bekliyoruz

Doğal gaz ödemelerimizi farklı bir planla ödemeye başladık. Doğal gaz tüketimini yüzde 60 ve yüzde 40 olarak ayırıp ayrı bir fiyat politikası belirlediler. 2022 ocak ayı ile ekim ayını karşılaştırdığımızda yüzde 60’lık kısım tüketimde yüzde 150 zam yüzde 40’lık gaz tüketimde ise yüzde 175 zam oldu. Maliyet artışlarını tatbiki ihracat müşterilerimize yansıtamadık. Çin ile olan rekabet şansımızı iyice azalttık. Siparişlerimizi Pakistan ve Çin’e kaptırdık.

Konut enerjilerinin maliyetinin sanayiye sübvanse ettirilmesinden dolayı, sanayicinin üzerine binen yük sipariş kaybına neden oldu. Güneş enerjisi yatırım planımız vardı ancak nakit paranın önemi çok arttığı için bu yatırımımızı şu an da beklemeye aldık.

Semih KAYNAR

Ventsa Tekstil Şirket Ortağı

Pandemiden daha zorlu bir dönem

Kumaş üretimimiz olduğu için ana giderlerden elektrik maliyetimizi göz önüne aldığımızda yılbaşında gelen ocak ayı faturası ile şu anki fatura arasında 4 kat fiyat farkı mevcuttur. Ka­bul edilmeyen maliyetler ayrı bir problem oluştururken var olan siparişler üzerine eklenemeyen zam maliyetleri karlılık oranımızda ciddi azalmaya sebep oldu. Kur den­gesi önümüzdeki yıl bu şekilde sürdürülebilirse, velev ki enerji maliyetlerinde bir farklılık olmaz ise üreticinin tek derdi yeni yılda beklenen asgari ücret zammı olacak. Bir de umulmayan enerji zamları da eklenirse önümüzdeki yıl tekstil sektörünün pandemi döneminden daha zorlu bir doneme gireceği aşikâr.

Engin SARIKAYA

Sarcan Tekstil YKB

Zor bir yıl bizi bekliyor

Enerji maliyetlerindeki artış bizleri oldukça çok etkiledi. Elektriği geçen yıl 0,85’ten kullanıyorduk bugün 4.30’dan kullanıyoruz.

Dolaylı olarak aldığımız hizmetlerde de oldukça yüksek artışlar oldu.

Biz ise zamları minimumda tutmaya çalışıyoruz, dolayısı ile karlılıklarımız oldukça düştü.

Yeni yılda beklenen artışlar biz imalatçıları oldukça zorlayacak.

Önümüzdeki yıl Türkiye özelinde seçim atmosferine de gireceğimiz düşünülürse oldukça zor bir 2023 bizi bekliyor. Devletimizin de sorunların farkında olduğunu düşünmek istiyorum. Bizim de ülkemizin de üretip ihraç etmekten başka çaresi yok. Devletimizin imalat ve ihracatın önünü açacak tedbirleri ivedilikle almasını bekliyoruz.