Daha önce de değindiğim bu konu, her yıl gittikçe önem kazanan gelişmeleri içermekte ve yaşantımızı daha yakından ilgilendirmektedir. Lojistik kelimesinin kökeni Yunanca’dan gelmektedir ve ‘Logistikos’tur. Kelime olarak “hesap-kitap yapma bilimi” ve “hesaplı, becerikli” anlamına gelmektedir. Günümüzdeki tanımı ise “mal ve hizmetlerin üretiminden başlayıp son tüketiciye kadar kusursuz ve hatasız bir şekilde ulaştırılması için planlama, organize etme ve çözümleme prensiplerini içeren taşımacılık hizmetidir”.
Askerlikte bu hizmet çok büyük bir önem taşımakta olup, önemi İkinci Dünya Savaşı’nda anlaşılmış ve artık lojistik kavramına bilimsel bir konu gözüyle bakılmıştır. Bu savaşta ABD; İngiliz ve Fransız askerlere lojistik destek sağlamaktaydı. Almanya ise savaşı daha hızlı bir şekilde kazanmak için düşmanlarının lojistik desteğini bitirmenin kaçınılmaz olduğunu görmüştür. Bunun için denizaltı gemileri ile ABD’nin nakliye gemilerini bombalayarak batırmıştır. Bunun da Amerika’nın savaşa katılmasının temel nedenlerinden biri olduğu ifade edilmektedir. Orduların silah ve araç donanımının teçhiz edilmesi ve bunları işleyen personele sahip olması hayati önem taşımaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi; bir harekâtta başarılı olmak için mükemmel bir lojistik planlamasına ihtiyaç vardır.
Lojistik sektörünün ana dallarına bir bakalım:
- Tedarik Zinciri,
- Fiziksel Dağıtım,
- Ambalajlama,
- Gümrükleme,
5- Depolama,
6- Stok Yönetimi.
1- Tedarik Zinciri Nedir?
Bir ürün veya hizmetin üreticiden son tüketiciye kadar geçen; üretici, toptancı, dağıtıcı, perakendeci ve son olarak tüketici arasındaki hareketidir. Zincirin ana unsurları; tedarikçi, üretici, müşteri, taşımacılar, depolar, dağıtım kanalı üyeleri, insan kaynakları, malzemeler, finansal kaynaklar, teslimat ve bunlar için gerekli bilgidir.
2- Fiziksel Dağıtım:
Üretimi gerçekleşen malların tüketicilerine ulaşması için gereken stok kontrollerini denetlemek, ambalajlanmasını sağlamak, fiziksel olarak taşımaktır.
3- Ambalajlama:
Bir ürünün korunmasını sağlayan paketleme işlemidir. İki başlık altında incelenebilir. Bunlar; a) Birincil Ambalaj: Bir ürünün dış etkenlere karşı korunmasını sağlayan ilk paketleme işlemidir. Ürünle doğrudan temas halindedir. b) Müşteri memnuniyetini benimsemiş olan firmalar ambalajlama için daha fazla maliyeti göze almaktadır. Çünkü iyi bir ambalajlama, müşteri devamlılığı için önem teşkil etmektedir. Kötü ambalaj ise müşteri kaybına neden olmaktadır. Pazarlama stratejisi genelde 4P olarak ifade edilir. a) Product= Ürün b) Price= Fiyat c) Place= Dağıtım d) Promotion= Tutundurma. Günümüzde, Packaging= Paketleme’nin de eklenmesiyle 5P olarak ifade edilmektedir.
4- Gümrükleme:
Yabancı bir ülkeden gelen ya da yabancı bir ülkeye gönderilen mal ve hizmetlerin, ülkeden çıkış veya ülkeye girişi sırasındaki kontrollerin devlet gözetiminde yapılması işlemidir. İhraç yapılan ülke mevzuatına göre gerekli belgeler hazırlanmalı, gerekli olduğu durumlarda malların kontrolleri yapılmalı, ihracat gümrük beyannamesi ile işlem tamamlanmalıdır.
5- Depolama:
Belirli yerlerden gelen ürünlerin tüketiciye ulaşması aşamasında; belirli bir süre korunması, bekletilmesi işleminin yapıldığı yerdir. Bu mekanlar; depo, dağıtım merkezi veya transfer merkezi olarak adlandırılmaktadır.
6- Stok Yönetimi:
İstekleri karşılamak ve gereği kadar ürünü dengeli bir şekilde depolamak için planlama ve kontrol işlemlerinin tümüne stok yönetimi denir. Ana unsurlar ise; a) İstatistiksel stok kontrolleri, b) malzeme ihtiyaç planlamasıdır.
Lojistiğin çeşitleri nelerdir?
1- Üretim Lojistiği 2- Tedarik Lojistiği
3- Dağıtım Lojistiği 4- Geri Dönüş Lojistiği.
1) Üretim Lojistiği:
Üretim endüstrilerinin kullandığı tüm mal akışlarını ve onlara ait bilgilerin planlarının yapılmasını, kontrollerini ve yönetilmelerini kapsar.
2) Tedarik Lojistiği:
Mal ve hizmetlerin üreticiden; depo, perakende ambarlarına giriş işlemlerinin planlanmasını, ürün akışının sağlanmasını ve bunlarla ilgili faaliyetlerin bütününü kapsamaktadır.
3) Dağıtım Lojistiği:
Üretim aşamalarının tamamlanması sonucu ürünlerin müşteri ve pazarlara dağılmasıdır.
4) Geri Dönüş Lojistiği:
Planlama, uygulama, kontrol, envanter süreci, nihai ürüne ham madde maliyet etkisi ve gerekli bilgilerin tüketimden başlangıca kadar değer kazanmasına uygun bir şekilde elden çıkarılması amacı olan bir süreçtir.
Yukarıda ifade etmeye çalıştığım gibi; Lojistik olgusu, artık günümüzde her alanda düşünülmesi gerekmekte ve doğru seçim yapılması için zorunlu görülmektedir. Zamanında ve sağlam bir şekilde tüketiciye ulaşmayan her ürün bizi kayba götürecektir.