Petrokimya üretiminde dünyada kartel konumunda olan ve daha önce bu özelliklerinden dolayı çeşitli cezalar alan bazı yabancı kuruluşların, Covid - 19 pandemi sürecinde Türkiye’ye ihraç ettikleri ürünlerde (Örneğin; özellikle plastik ürünlerde) eş zamanlı ve kontrolsüz fiyat artışları uyguladıkları yazılı basında yer almaktadır.
4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (Kısaca “RKHK”) 4 üncü maddesine göre; “Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır.”
Bu maddede hangi hallerin rekabeti sınırlayıcı, anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar olduğu ayrı ayrı belirtilmiştir.
Somut olayda, söz konusu hallerin bulunup bulunmadığı, bilgi ve belgeler çerçevesinde yapılacak inceleme ve değerlendirilme ile tespit edilebilir.
Diğer yandan, RKHK’ nın 5’ inci madde hükmünde belirtilen hallerden herhangi birinin bulunup bulunmadığı, bu Kanun’un 4 üncü madde hükümlerinin uygulanmasından muafiyetin doğup doğmadığının da incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bir anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda, piyasadaki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin “uyumlu eylem” içinde olduklarına karine teşkil eder.
Yatay işbirlikleri, bulundukları piyasa koşulları nedeniyle farklı şekillerde gerçekleşebileceğinden, mevcut olası duruma özgü yerinde bir değerlendirme yapmak ve açıklamada bulunabilmek için yeterli ve gerekli bulgulardan yoksun bulunmaktayız. Bununla beraber, olayla ilgili gerçekçi bir değerlendirme yapmak ve olayla ilgili teşebbüslerin yatay işbirliğinin belirlenebilmesi için, RKHK’ nın 4. ve 5. maddeleri çerçevesinde yapılacak iki aşamalı değerlendirme ile tespiti gerekmektedir.
Bunlardan ilk aşama, teşebbüsler arası anlaşmanın 4. madde kapsamında, rekabeti bozucu bir amacının veya rekabeti kısıtlamaya dönük fiili ya da potansiyel bir etkisinin bulunup bulunmadığının değerlendirilmesidir. Anlaşmanın 4. madde kapsamında rekabeti kısıtlayıcı olduğunun tespit edilmesi halinde, ikinci aşamaya geçilir.
Yatay işbirliği anlaşmaları, münhasırlık içermeleri veya tarafların karar alma bağımsızlıklarını önemli ölçüde azaltacak nitelikte mali ve ayni yükümlülükler içermeleri sonucunda rekabeti kısıtlayabilir.
İkinci aşamada, anlaşma sonucunda ortaya çıkacak rekabetçi faydalar ve rekabeti kısıtlayıcı etkiler dikkate alınarak 5. madde çerçevesinde muafiyet değerlendirilmesi yapılır.
Olayla ilgili diğer özellikler de dikkate alınarak uygun sonuç dairesinde bir görüşe varılabilir.
Kuşkusuz, bu konuda gerekli inceleme ve değerlendirme görev ve yetkisi, Rekabet Kurulu’na aittir.
Ailelerinizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.