2023 yılı gelecekte bir afet yılı olarak hatırlanacaktır. Resmi bildirimlere göre 50 binin üzerinde can kaybı yaşadık. Hâlâ net rakamlar belli değil ama bu rakamdan fazla olduğu kesin. Kayıplar netleşince bunu göreceğiz.
Bu depremin bulunduğu bölge 11 ili içine alan dev boyutlu bir alan. Deprem sonrası oluşan artçıların sayısı 15 bine yaklaştı. Halk hâlâ tedirgin. Devletin ve tüm halkımızın bireysel ve örgütsel anlamda verdiği destek çok büyük. Aynı zamanda yurt dışından da ciddi destekler verildi.
Bu girişi yapmamın nedeni ilk 3 aylık dönemin değerlendirmesinin; kısmen normal olmayan bir süreci kapsamasının hatırlanması içindir. Bu ön bilgi bağlamında teknik detaya geçebiliriz.
1- ÇİMENTO SEKTÖRÜ
-Üretim ve Satış:
2023 yılı Ocak-Mart döneminde çimento üretiminde geçen yıla oranla %9,71’lik bir artış yaşanmıştır. Bu üretimin %22,4’ü ihraç edilmiştir. İç satışlarda %23,4’lük artış yaşanırken ihracat %20,2 azalmıştır. Çimento sektörü yaklaşık %7 küçülme yaşadığı 2022 yılından sonra bu yılın ilk 3 aylık döneminde Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışındaki tüm bölgelerdeki iç satışlarda artış yaşanmıştır.
2023 yılı ilk 3 aylık değerleri şöyledir: (Ton olarak)
Çimento Üretimi: 15.949.267
Çimento İç Satışı: 12.129.454
Çimento Dış Satışı: 3.568.614
Klinker Üretimi: 15.664.024
Klinker İhracatı: 861.517
Klinker Stok: 5.527.874
Çimento üretimi ve iç satışında yaklaşık olarak Mart ayı sonu itibariyle 10 yıl önceki rakamlardayız. Yarı mamul klinker ve çimento ihracatında ise daha iyi durumdayız.
Çimento ihracat fiyatlarında dolar bazında son 10 yılda önemli dalgalanmalar yaşanmıştır. 2017 yılı şubat ayında 43,7 $/ton ile dip yapan fiyatlar 2023 yılı Mart ayında ortalama 69,7 $/ton seviyesine yükselmiştir. Bu değerlere Beyaz Çimento İhraç Fiyatları dahildir.
Mart 2023’te en çok çimento ihracatı ABD’ye yapılmıştır. Toplam Mart ayı ihracatımız 1.579.962 ton olmuştur.
2- GENEL EKONOMİK DURUM
-Büyüme:
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2023 yılında bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4 arttı. Hizmet faaliyetleri ise %12,4 arttı. Hane halkı tüketim artışları %16,2 olarak gerçekleşti. Mal ve hizmet ithalatı 1. çeyrekte %14,4 artarken, ihracatı %0,3 azaldı.
-Dış Ticaret:
Ocak-Mart Döneminde (Milyon $):
İhracat (FOB): 61.558
İthalat (CIF): 96.250
Dış Ticaret Dengesi: -34.692
Önceki yıl aynı dönemde denge
(- 26.537 Milyon $) idi.
Ocak-Mart döneminde ihracatta Almanya 5 milyar 528 milyon dolarla ilk sırayı aldı. Aynı dönemde ithalatta ise Rusya 13 milyar 77 milyon dolar ile ilk sırada idi. Rusya’yı; Çin, İsviçre, Almanya ve ABD izledi.
-Döviz Kuru:
Son 10 yılda döviz kurlarındaki artış Ocak-Mart döneminde de devam etti. Mart sonunda 19 TL olan ABD doları Haziran ayının ilk haftası sonunda 23,5 TL’yi gördü. Bu kur artışının ihracat ve ithalatımıza etkilerini önümüzdeki günlerde göreceğiz.
-Enflasyon:
Devletin temel hedefinin enflasyonu düşürmek olduğu söyleniyor. Ancak uygulamalar bunun pek kolay olmayacağını, en azından 2 yıllık bir dönemde çift haneli rakamlarla yaşayacağımızı gösteriyor.
-İşsizlik:
Başlı başına önemli bir derdimiz olan bu konuda; özellikle genç işsiz nüfusun oranı ülkemiz için ciddi bir sıkıntı.
-Akaryakıt Fiyatları:
Brent Oil fiyatı dolar bazında fazla dalgalanmıyor ama ABD dolarındaki artışlar tüketiciye önemli oranda yansıyor.
3- İNŞAAT SEKTÖRÜ
-Yapı ruhsatı verilen yapıların yüz ölçümü %2,1 azaldı.
-Yapı kullanma izin belgesi verilen yapıların yüz ölçümü %17,2, daire sayısı %19 ve bina sayısı ise %10,5 azaldı.
-Türkiye genelinde Mart ayında 105.476 konut satıldı.
-Konut stokunda Mart 2023 sonu itibarıyla önceki yıla göre önemli bir değişiklik olmamıştır. İlk 3 aylık değerlendirmeler pek olumlu bir görüntü vermemiştir.
Mayıs ayında seçimler yapılmış ve siyasal durum biraz durulmuştur. Hep birlikte önümüzde bunun sonuçlarını gözleyeceğiz.
