Hukukta yapay zeka dediğimizde, “yapay zekaya uygulanan hukuk” ve “hukuka uygulanan yapay zeka” olarak iki farklı uygulama alanımız var. Yapay zekaya uygulanan hukuk, bildiğimiz regülasyon, kurallar ve tavsiyeler. Yapay zekanın kullanımında sık ortaya çıkan sorunlardan biri, “algoritmik önyargı”. Komutların yönettiği bir girdi-çıktı prosesinden ziyade, kendisine verilen veri setleri üzerine çalışıp makine öğrenmesi yoluyla belirli çıktılar veren yapay zeka uygulaması; son yıllarda en çok erkek cinsinden başvurucuların bir işe başvurduğunu görüyor, ve işe kabul prosedürünü hızlandırmak isteyen şirket, yapay zeka uygulaması içeren sistemden iş başvurularında yardım alıyor. Erkek adayları öne çıkardığı tespit edilen program, bir süre sonra rafa kaldırılıyor. Çeşitli yerlerde, işe alım prosedürlerinde “algoritmik önyargı” nedeniyle, yapay zeka uygulamalarının kullanımı yasaklanıyor.
Yapay zekanın regülasyonu konusunda daha fazla ilgi duyuyorsanız; Avrupa Birliği’nin 2021/0106 numaralı Yapay Zeka Kanunu (AI Act) teklifini, ABD’de demokratların sunduğu (yasalaşma ihtimali AB’ninkinden daha düşük) Algoritmik Hesap Verilebilirlik Kanunu (Algorithmic Accountability Act) teklifini, ve ABD’de beyaz sarayın yayınladığı ancak regülasyondan ziyade etik tavsiyeleri içeren Yapay Zeka Haklar Bildirgesi’ni (AI Bill of Rights) inceleyebilirsiniz. Umarız ki gerekli müdahelelerden öte, bir inovasyonu regülasyonla bastırma güdüsü burada aktif rol oynamaz.
“Hukuka uygulanan yapay zeka” ise, asıl gelişim ile inovasyonu hissettiğiniz alan. Yapay zeka destekli uygulama ile; dava dilekçelerinde emsal davalarda verilen kararların ne denli sizin lehinize olduğunu tespit edip bununla ilgili argümanları size dilekçe formatında sunabilmesi, şirket devralınırken evraklarının uygulama ile hukuka uygunluğunun kontrol edilmesi ve due diligence sürecinin kısaltılması, karşıdan gelen bir sözleşmenin şirketinizin prosedürlerine aykırı olan maddelerinin yapay zeka destekli uygulama ile tespit edilip düzeltilmesi… Bunlar gibi pek çok uygulama ileride günlük rutinimizi oluşturacak. Bugün bu uygulamalarının denenmişi var, ancak emekleme aşamasında. Öncesi ve sonrasında avukat müdahalesi şart. Baskın görüşe göre, ileride hukukçular ile yapay zeka birlikte çalışıp, bu sayede işleri daha hatasız ve özenli, aynı zamanda hızlı yapabilecekler. Avukatın müdahalesi olmadan tamamen yazılım ile tamamlanabilecek işler elbette ki olacak (ve halihazırda bazı coğrafyalarda var), ancak bu işler genelde çoğu avukatın kolayca yapabildiği ve rekabetin bu yüzden çok fazla olduğu, matbu ve hukuk muhakemesi kısıtlı işlerde mümkün.
Bu yazıyı yazarken, arkadan OpenAI girişiminin ChatGPT adlı yapay zeka chatbot’u ile konuşuyorum. OpenAI’ın insan benzeri çıktılar almak için derin öğrenmeyi kullandığı bir dil modeli olan GPT3’yi baz alan bir uygulama bu. Yani yapay zeka hazır, ve bunun aşağı yukarı 500 kat gelişmişinin seneye çıkabileceği konuşuluyor. İngilizcesi mükemmel, Türkçesi de iyi.