Uygulamada çok sık tekrarlanan alım ve satım komisyoncusu ve taşıma komisyoncusu kavramlarına, bu çalışmada çoğunluğun üzerinde durmadığı, “ecza komisyoncusu”nun taraf olduğu, “Ecza Komisyon Sözleşmesi” ile ilgili bilgilendirmede bulunmaktayız.
Ecza komisyon sözleşmesi; dağıtım ve fiziksel elleçleme yapmayan, tüzel ya da gerçek kişi adına bağımsız olarak görüşmeler yapan, ürünlerin ve etkin maddelerin satışı, satın alınması veya ihracatı ile ilgili tüm aktivitelerde ücret karşılığında, kendi adına ve vekalet verenin hesabına yalnızca aracılık etmeye yetkili olarak üstlendiği bir sözleşme türüdür (TBK m.532 ve ETBÜHY m.8).1
Ecza komisyon sözleşmesine özel olarak TBK m.532 ila 546’ncı madde hükümleri ve ETBÜHY m.8 ile genel kural olarak da vekalete ilişkin hükümler uygulanır (TBK m.532/II uyarınca m.502 vd.).2
Ecza komisyon sözleşmesinin kurulmasında, sözleşmelerin şekle bağlı olmaması ilkesi uygulanır. Buna göre, ecza komisyon sözleşmesinin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbir şekle bağlı değildir (TBK m.12/I). Bu anlamda, ecza komisyon sözleşmesi yazılı veya sözlü olarak açıkça ya da örtülü olarak kurulabilir.
Ecza komisyon sözleşmesi, ETBÜHY’te öngörülen tipik bir sözleşmedir. Sözleşmede tarafların borçları ve hakları bulunmaktadır. Ecza komisyoncu ile vekalet veren arasında kurulan hukuki ilişkide, ecza komisyoncusunun edimleri vekalet verenin haklarını ve vekalet verenin edimleri de ecza komisyoncusunun haklarını oluşturur. Taraflar bu sözleşme ile kanuna ve ETBÜHY’e aykırı olmamak koşulu ile diledikleri hükümleri öngörebilirler.
Ecza komisyoncusu ile vekalet veren arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümünde sırası ile, kanunun emredici hükümleri, ETBÜHY hükümleri, ecza komisyon sözleşmesi ve kanunun diğer genel hükümleri uygulanır. Bu uygulamada da kanundaki vekalete ilişkin genel hükümleri ve ETBÜHY hükümlerinden önce ecza komisyon sözleşmesi hakkındaki özel hükümlere başvurulur.
Ecza komisyon sözleşmesinin kapsamı, içeriğinde gösterilir. Ancak bu kapsam, sözleşmede açıkça gösterilmemişse, görülecek işin niteliğine göre belirlenir (TBK m.504/1ve ETBÜHY m.8). Söz konusu iş, dağıtım ve fiziksel elleçleme yapmayan, tüzel ya da gerçek kişi adına bağımsız olarak görüşmeler yapan, ürünlerin ve etkin maddelerin satışı, satın alınması veya ihracatı ile ilgili tüm aktivitelerle ilgili işlemlerin ifasıdır. Dolayısıyla açıklanan bu işin niteliği, ecza komisyon sözleşmesinin kapsamını da belirleyici olacaktır.
Ecza komisyonculuk, özellikle komisyoncunun üstlendiği işin (dağıtım ve fiziksel elleçleme yapmayan, tüzel ya da gerçek kişi adına bağımsız olarak görüşmeler yapan, ürünlerin ve etkin maddelerin satışı, satın alınması veya ihracatı ile ilgili tüm aktivitelerde yalnızca aracılık etme için gerekli hukuki işlemlerin yapılması yetkisini de kapsar (TBK m.504/II ve ETBÜHY m.4/1.l).
Ecza komisyoncu, gerek kanundan gerekse sözleşmeden doğan borçlarını ifa ile yükümlüdür. Söz konusu borçlar sırası ile şunlardır:
- Bildirme ve sigortalama borcu,
- Özen borcu,
- Vekalet verenin belirlediği bedelden farklı bir bedelle satış yapılmasından doğan borcu,
- Veresiye satma ve teslim almadan ödemede zarara katlanma,
- Ecza komisyoncunun garantisi,
- Hesap verme.
Ecza komisyoncu, gerek kanundan gerekse sözleşmeden doğan hakları sırası ile şunlardır: - Ödediği paralar ve yaptığı giderleri isteme,
- Komisyon ücreti isteme,
- Hapis hakkı,
- Ecza komisyoncunun kendisiyle iş yapması yasağı.
Ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı iletiriz.