Mazisi 100 yıl olan sivil havacılık tarihi, 2024’ün sonunda sadece bir haftada tam dört uçak kazasına sahne oldu.
İkisi ölümlü, ikisi de herhangi bir ölüm olayının olmadığı bu kazaların ortak yanı, kaza yapan iki uçağın da Boeing 737-800 gibi yaygın bir model olması. Bunun dışında hiçbir ortak nokta yok.
İlk kaza ülkenin bayrak taşıyıcı şirketi olan Azerbeycan Havayolları’ndan geldi. Brezilyalı, Empresa Brasileira de Aeronáutica' adlı şirketin ürettiği Embraer 195 tipi uçak, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev’in tam da Bağımsız Devletler Topluluğu’nun bir toplantısı için St. Petersburg (Rusya) kentinde bulunduğu anda Rusya Hava Sahası’nda askeri saldırıya uğradı. Bakü’den kalkıp Çeçenya’nın Başkenti Grozni’ye giden uçağa, Rostov Hava Kontrol Kulesi, sis olduğu gerekçesiyle önce Mahaçkale (Dağıstan) sonra da Hazar Gölü’nün Doğu’sunda bulunan Aktau (Kazakistan) Havalimanı’na inmesini emretmiş. Bu meydana inmek isteyen hasarlı uçak ne yazık başarılı olamadı ve kaza/kırıma uğradı.
Bu kazada, ne uçağın teknik sorunu, ne de pilotların bir hatası yoktu. Onlar ellerinden gelen her şeyi yaptı ve birer kahraman gibi sonsuza uğurlandılar.
Bu kaza, Ukrayna tarafından drone saldırısına uğradığını söyleyen ve buna savunma sistemiyle karşılık veren Rus askeri kuvvetlerinin faaliyetlerinin hava sahasını yöneten Rusya Sivil Havacılık otoritesi tarafından duyurulmaması nedeniyle meydana geldiği kesin.
Bölgede askeri faaliyet olduğunu bir notamla duyurmayarak sivil uçağı askeri hedef yapan Rusya Hükümeti, Şikago Anlaşması’nın açık hükümlerine aykırı hareket ederek suç işledi ve özür dilemekte de geç kaldı.
Tazminat gidenleri geri getirmeyecek ama Rusya’ya ağır bir ceza verilmeli.
GÜNEY KORE’DE 179 KİŞİ ÖLDÜ
İkinci ölümlü kaza haberi 25 Aralık 2024’te Güney Koreli Jeju Airlines’ten geldi. Bangkok’tan gelen Boeing 737-800 tipi uçak, iniş takımları açılmayınca Muan Havalimanı’na gövde üzerine acil iniş yapmak istedi. Başaramadı pist dışına çıktı ve orada bulunması tartışılan beton (Daha hafif bir malzeme kullanılabilinirdi) duvara çaparak alev aldı. Havacılık güvenliği uzmanı David Learmount, bu pistin sonunda bir duvar olmasının felaketin "belirleyici anı" olduğunu söyledi.
Bu kazada 179 kişi can verdi, iki kişi kurtuldu. Uçağın son günlerde fazla uçuş (48 saatte 103 sefer) yaptığı ve bu nedenle de bakımlarının geciktiği, kazaya da bu durumun neden olduğu söyleniyor. Hemen söyleyelim ki, bu uçak 15 yaşında ve çok da yaşlı bir uçak değil. Bakım- operasyon kayıtları uçağın ne zaman, ne kadar sefer yaptığını ortaya çıkaracak ve son sözü de nihai kaza/kırım raporu söyleyecek.
Kaza sonrası, ülkede bulunan Boeing 737-800 tipi yüzü aşkın uçak mercek altına alındı. Güney Kore yetkilileri ve Jeju Air yönetiminin yanı sıra, üretici firma Boeing’in dört, ABD Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) bir ve ABD Ulusal Ulaştırma Güvenliği Kurulu’nun (NTSB) üç üyesinden oluşan soruşturma kurulu inceleme başlattı. İniş takımlarının açılmaması kuş sürüsünün çarpmasından mı veya başka bir sorundan mı kaynaklandı işte bunu bize açıklayacaklar.
KAZALARDAN DERS ALINIR MI?
Ölümlü bu kazalardan çıkarılacak olan dersler, ileride yaşanması olası bazı uçak kazalarını da önleyebilecektir.
Diğer bir kazada 29 Aralık’ta Norveç’e giden KLM’in (Hollanda Kraliyet Havayolları) Boeing 737-800 tipi uçağı, Torp Sandefjord Havalimanı’na acil iniş yaparken pistten çıktı. Uçakta bulunan 176 yolcu ve altı mürettebat kazayı yara almadan atlattı. Burada da hatanın kimden kaynaklandığı yapılacak soruşturmayla belli olacak.
Diğer uçak kazası haberi de Halifax Havalimanı’ndan (Kanada) geldi.
Pal Airlines adlı şirkete ait Bombarder yapımı Dash8-400 tipi bir uçağın iniş takımları düzgün çalışmayınca sol kanadı yere sürttü ve yangın çıktı. Yangın kontrol altına alınırken, 80 yolcu sağlıklı bir şekilde tahliye edildi. Kaza soruşturulmaya devam ediliyor.
Bu dört kazada, renkleri turuncu olsa da kara kutu diye nitelenen uçuş veri kaydedicileri (FDR) ve diğer kara kutu kokpit ses kayıt cihazlarının (CVR) hasar görmemiş olması, kazaların oluş sebebi hakkında bir çok soruyu cevaplandıracağı da bir gerçek.
Son söz olarak denilebilir ki, uçakların bakımlarının daha iyi yapılması, pilot eğitimlerinin aksatılmaması, çatışma bölgelerinin zamanında notamlanması ve meteorolojik raporların gerektirdiği koşullara riayet edilmesi uçak kazaları sayısının daha da azalmasını sağlar.
Senaryoları, komple teorilerini ve akil dışı yorumları bir kanara bırakmalıyız.
Havacılıkta kural koyucu ve denetim yapma yetkisine sahip, başta ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı), EASA (Avrupa Hava Emniyet Ajansı) ve ulusal havacılık otoritelerinin aldığı kararlara harfiyen riayet etmek de bir çok kazanın yaşanmamasını sağlar.
Yeni yılda kazasız uçuşlar dilerim.