Adalet Bakanlığı tarafından, adalet hizmetlerinin kalitesinin artırılması ve bu kapsamda davaların makul süreler içinde sonuçlandırılması için hazırladığı çalışmalarını 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren hayata geçireceği yolunda haberler yazılı basında yer almaktadır. Tarihi süreç içinde pek çok değişikliklere uğrayan, 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 141/IV madde fıkra hükmüne göre; "Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir."
Davaların "mümkün olan süratle sonuçlandırılması," öğretide "makul sürede sonuçlandırılması" olarak da ifade edilmektedir. Davaların "mümkün olan süratle sonuçlandırılması," sadece mahkemelerin sayısının artırılması ve fiziki koşulların iyileştirilmesiyle sağlanamayacağı açıktır. Konu ile ilgili olarak bir çalışma 8 Ocak 2025 Tarih ve 32776 Sayılı Resmi Gazete'de Danıştay Başkanlar Kurulunun D.İş Esas 2024/3 No'lu ve D.İş Karar 2024/3 No'lu Kararı yayımlanmıştır. Bu karar uyarınca; Danıştay İdari ve Vergi Daireleri ile Kurullarında bulunan işlerin konularına göre hangi önceliklere uyularak sonuçlandırılacağı I, II, III ve IV ayrı liste halinde gösterilmiştir. Öncelikle bu Kararın sayısız yararlar sağlayacağını belirtmek isteriz. Ancak, ayrıca aynı çalışmanın ilk derece, istinaf aşamaları için de yapılması dileğimizdir. Bu konuda aşağıdaki önerimizi sunmaktayız. Adalet Bakanlığı, Yargıtay Başkanlığı ve Danıştay Başkanlığı temsilcilerinden bir komisyon oluşturularak; a) Dava çeşitlerinin tespiti yapılmalı, b) Her bir dava için davacı, davalı ve mahkeme açısından dikkat edilecek hususlar tespit edilmeli. Bu konuda, her bir dava için Yüksek Mahkemelerde uzman görevlilerden de alt komisyonlar oluşturularak gerekli çalışmaların yapılması sağlanmalı. c) Üstte (a) ve (b) bentlerdeki çalışmalar birer bilgisayar programı halinde uygulayıcı adalet hizmeti verenlerin elinde bulunmalı. Davanın görüldüğü mahkeme hakimi ve hakimin yardımı olmaksızın yazı işleri personeli; bu program üzerinden, diğer herhangi bir çalışmaya yönelmeden, her bir dava için en fazla iki dakika içinde tüm yapılması gerekenleri yerine getirebilecektir.Diğer yandan hakimler de, zorunlu olmadıkça her hangi bir yasa, tüzük, yönetmelik, tebliğ gibi mevzuata bakmaksızın en kısa sürede, en az giderle ve işlemle sonuca en isabetli şekilde vararak karara bağlayabilecektir. Böylesi bir çalışma örneği adli yargı için Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne tarafımdan aylar öncesi sunulmuş bulunmaktadır. Söz konusu çalışmanın tüm mahkemeleri kapsayacak şekilde adeta yapay zeka misali, adalet hizmetinde "mümkün olan süratle sonuçlandırılması" amacını en yüksek seviyede gerçekleştireceği inancındayız. Böylesi bir durumda, yukarıda açıklanan ve yerinde görülen Danıştay Başkanlar Kurulu Kararlarına da ihtiyaç olmayacağını özellikle belirtmek isteriz.
Çalışmalarınızda başarı, yürekten esenlikler ve en içten saygılarımızı sunarız.