Ülkemizin çalkantılarla geçirdiği 2022 yılındaki ekonomik göstergelere resmi rakamlarla bir bakalım.
2009 yılı = 100 kabul edilerek yapılan değerlendirmeye göre 2022 yılında bir önceki yıla göre Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) %5,6 arttı. Buna göre ulaşılan rakam %106,2 artarak 4 trilyon 800 milyar 717 milyon TL oldu. Bu da 262 milyar 669 milyon dolara denk geliyor.
Finans ve Sigorta faaliyetleri 2022 yılında %21,8 arttı.
Kişi başına (GSYH) cari fiyatlarla 176.589 TL, ABD doları cinsinden 10.655 olarak gerçekleşti.
Büyümeye sektörel bazda bakarsak:
İnşaat sektörü: %8,4
Hizmet sektörü: %11,7
Sanayi sektörü: %3,3
Tarım sektörü: %0,6
Cari açık devam etmektedir. Aralık 2022 ayında eksi 5 milyar 910 milyon ABD doları olmuştur. 1999 yılında sıfıra yakın olan bu açık, bugüne kadar geçen süre zarfında eksi 80 milyar dolara kadar inmiş ve geçen yıl 40 milyar doların üzerinde gerçekleşmiştir.
Bilindiği gibi ihracatımızın çok önemli bir bölümünü Avrupa’ya yapıyoruz. Bunların başında Almanya geliyor. İhracat rakamımız 21 milyar 145 milyon dolar. Sonra sırasıyla 16 milyar 882 milyon dolar ile ABD, 13 milyar 751 milyon dolar ile Irak, 13 milyar 11 milyon dolar ile İngiltere, 12 milyar 354 milyon dolar ile İtalya izledi. Bu ilk 5 ülkeye yaptığımız ihracat, toplam ihracatımızın %30,4’ünü oluşturdu.
İthalata gelince; Rusya Federasyonu’ndan enerji konusunda yüksek ithalatımız var. 2022 yılında bu ülkeden 58 milyar 853 milyon dolar ithalat yaptık. Bu ülkeyi sırasıyla:
Çin: 41 milyar 354 milyon dolar,
Almanya: 24 milyar 33 milyon dolar,
İsviçre: 15 milyar 335 milyon dolar,
ABD: 15 milyar 229 milyon dolar ile izledi. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %42,6’sını oluşturdu.
2022 yılı Aralık ayında bir ABD doları ortalama 18,67 TL; 1 avro 19,74 oldu. Son 10 yılın değerlendirilmesinde, 2012-2017 yılları arasında döviz fiyatları makul ölçülerde artarken, bu tarihten itibaren hızla yükselmeye başladı. Neticede bu süre içinde dolar ve avro yaklaşık 18 kat arttı.
Enflasyona bakarsak, yine aynı 10 yıllık dönemde düşük ve stabil bir seyir izlerken, 2019 yılından itibaren hızlı bir yükselişe geçmiş ve geçtiğimiz Ağustos ayında %150’yi aşmıştır. Biraz geç kalınmış olmasına rağmen, duruma müdahale edilmiş ve düşüş başlamıştır. Bunun nereye kadar ineceği ve ne kadar zamanda gerçekleşeceği ile ilgili bir ortak görüş ortaya çıkmamıştır. Mevcut rakamlar; dar gelirli kesim için bir yaşam mücadelesi durumu yaratmaktadır. TÜFE’deki bu trend, ÜFE’de de benzeri bir grafik ortaya koymaktadır. Tüm bu değerlendirmeler TÜİK rakamlarıyla yapılmıştır.
İşsizlik konusu çeşitli kesimler tarafından farklı değerlendirildiği için kamuoyu doğru bir sonuca ulaşamamaktadır. Ama herkes tarafından kabul edilen bir genç işsizlik konusu var. Üstelik bunlar içinde yüksek öğrenim mezunları önemli bir yekûn tutuyor. Çok az miktardaki bir işçi alımı için binlerce kişi başvuruyor. Bu işsizliğin birtakım sosyolojik, ekonomik ve psikolojik sorunlar getirdiğini unutmamak gerekiyor.
İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı %70’ler civarında seyrediyor. Bunun yükseltilmesi için gayretler var. Fakat yetersiz. 85 milyonluk bir ülke, daha büyük yatırım ve gelişme bekliyor. Ama sanayi üretimi son 10 yılda hep yerinde sayıyor.
Tüketici Güven Endeksi de maalesef güven verecek seviyenin altında seyretmeye devam ediyor. Aralık 2022’de %75,6 olarak gerçekleşen bu oran aslında sıfır noktası olan %100’ün üzerinde olması gerekiyor.
Petrolde durum tekrar düşüş eğiliminde. 2022 Aralık sonunda 85,9 dolar olan Brent Oil, Mart 2023 sonunda 78,4 dolar seviyesinde. Bu fiyat; diğer yakıt fiyatlarını da etkilediğinden bizim için olumlu bir tablo ortaya çıkıyor.
Bütün bu göstergelerin inşaat sektörüne yansıması 2022 yılında nasıl oldu?
Yapı Ruhsatı verilen yapıların yüz ölçümü %7,1 azaldı. Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen yapıların yüz ölçümü %6,6 azaldı.
Türkiye genelinde 2022 yılında 1 milyon 485 bin 622 konut satıldı. Bu satışın 67.490’ı yabancılara yapıldı. Toplam satışın yaklaşık 260 bini İstanbul’da, 126 bini Ankara’da, 84 bini İzmir’de, 82 bini Antalya’da, 54 bini Bursa’da gerçekleşti. Yaklaşık 1,5 milyonluk konut satışının sadece 460 bini ilk satış.
Konut kredisi faizleri hâlâ özendirici olmaktan uzakta kalmakta olup, Aralık 2022 ortalaması %1,67 olmuştur. Hazır Beton Endeksleri inişli çıkışlı olarak devam ediyor. Beton satışında hafif bir yükselme var. Aynı ilerlemeyi genel inşaat faaliyetleri endeksinde de görüyoruz.
Yapı Ruhsatı/Çimento İç Satışları oranındaki dalgalı seyir devam ediyor. Ancak son 20 yıla baktığımızda bulunduğumuz nokta daha iyi durumda.
Başka konularda buluşmak üzere hoşça kalın.