AYDIN DAĞTEKİN- GÖKSEL BAŞARAN
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Aralık 2024 ve geçen yıla ilişkin kurulan-kapanan şirket istatistiklerini açıkladı.
TOBB verilerine göre, ekonomide sıkıntıların yoğun olarak yaşandığı 2024 yılında Bursa'daki tablo da netleşti. Bursa'da geçen yıl 4 bin 85 şirket kurulurken, 1154 şirket ise kapandı. Sanayinin başkenti Bursa'da 2023 yılının tamamında 4 bin 607 şirket faaliyete geçmiş, buna karşın 797 şirket kapısına kilit vurmuştu. Buna göre önceki yılla karşılaştırıldığında Bursa'da geçen yıl açılan şirket sayısında düşüş yaşandı. Kentte kapanan şirket sayısında ise ciddi bir artış yaşandı. Bu durum, reel sektörde yaşanan alarm durumunu ve işlerin zorlaştığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Bursa'da işletmeler son yıllarda enerji, vergiler ve işçilik gibi yüksek maliyetlerle boğuşurken, özellikle ihracatçı firmalar için bu durum dezavantaja dönüşüyor. Zira ihracatçılar, yüksek maliyetler nedeniyle yurt dışında rakipleriyle rekabet etmekte zorlanıyor, bu da pazar kaybetmelerine neden olabiliyor. Bursa’daki şirketler, uygulanan sıkı para politikası nedeniyle de genel olarak değerlendirildiğinde geçen yıl satış ve karlılıkta istenen seviyeleri yakalayamadı.
Türkiye rakamları
TOBB açıklamasına göre yurt geneli verilerine bakıldığında ise Aralık 2024'te kurulan şirket sayısı 2023'ün aynı ayına göre yüzde 1,1 artarak 12 bin 659 oldu. Kapanan şirket sayısı ise bu dönemde yüzde 26,9 artışla 7 bin 555'e çıktı.
Yıllık bazda değerlendirildiğinde, kurulan şirket sayısı geçen yıl bir önceki yıla kıyasla yüzde 10,2 azalışla 128 bin 528'den 115 bin 463'e düştü. Kapanan şirket sayısı ise yüzde 21,4 artışla 25 bin 883'ten 31 bin 416'ya yükseldi.
TOBB tarafından açıklanan verilere göre, 2024 yılında, 2023 yılına göre, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 18,4, kurulan kooperatif sayısı yüzde 16,5 azaldı.
2024 yılında, 2023 yılına göre, kapanan kooperatif sayısı yüzde 12,2 artarken, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 46,2 azalış gerçekleşti. Açıklamada şöyle denildi:
TOBB açıklaması
"2024 yılında, 2023 yılına göre kurulan şirket sayısı yüzde 10,2, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 18,4, kurulan kooperatif sayısı yüzde 16,5 azalmıştır. 2024 yılında, 2023 yılına göre kapanan şirket sayısı yüzde 21,4, kapanan kooperatif sayısı yüzde 12,2 artmış olup, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 46,2 azalış olmuştur.
Kurulan şirket sayısında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,1 artış oldu. Aralık 2024’te, Aralık 2023’e göre kurulan şirket sayısı yüzde 1,1 oranında artmış olup kurulan kooperatif sayısı yüzde 28,2, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 7 azalmıştır. Aralık 2024’te, kapanan şirket sayısı 2023 yılının aynı ayına göre yüzde 26,9, kapanan kooperatif sayısı yüzde 37,3 oranında artmış olup, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 30,3 azalış olmuştur.
Aralık 2024’te kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre yüzde 25,4 artış oldu. Bir önceki aya göre kurulan şirket sayısı yüzde 25,4, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 39 oranında artmış olup, kurulan kooperatif sayısı yüzde 10,1 oranında azalmıştır. Bir önceki aya göre kapanan şirket sayısı yüzde 187,2 kapanan kooperatif sayısı yüzde 282,4 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 97,5 artış gerçekleşmiştir.
Aralık 2024’te tüm illerde şirket kuruluşu gerçekleşmiştir. Aralık 2024’te kurulan toplam 12.847 şirket ve kooperatifin yüzde 85,2’si limited şirket, yüzde 13,3’ü anonim şirket, yüzde 1,5’i ise kooperatiftir. Şirket ve kooperatiflerin yüzde 35’i İstanbul, yüzde 10,5’i Ankara, yüzde 5,8’i İzmir’de kurulmuştur. Bu ay tüm illerde şirket kuruluşu gerçekleşmiştir.
Aralık 2024’te kurulan şirketlerin sermayelerinin toplamı, bir önceki aya göre yüzde 8,3 oranında arttı. 2024 yılında toplam 118.137 şirket ve kooperatif kurulmuştur. Bu dönemde kurulan toplam 101.840 limited şirket, toplam sermayenin yüzde 64,3’ünü, 13.610 anonim şirket ise yüzde 34,7’sini oluşturmaktadır. Aralık ayında kurulan şirketlerin sermayelerinin toplamı, Kasım ayına göre yüzde 8,3 oranında artmıştır.
Sektörel dağılım
Aralık 2024’te şirket ve kooperatiflerin 4.157’si ticaret, 1.906’sı inşaat ve 1.897’si imalat sektöründe kurulmuştur. 733 gerçek kişi ticari işletmesi ise inşaat sektöründe kuruldu. Aralık 2024’te şirket ve kooperatiflerin 4.157’si ticaret, 1.906’sı inşaat ve 1.897’si imalat sektöründe kurulmuştur. Aralık 2024’te kurulan gerçek kişi ticari işletmelerinin; 733’ü inşaat, 629’u toptan ve perakende ticaret motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 159’u imalat sektöründedir. Bu ay kapanan şirket ve kooperatiflerin; 2.603’ü toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 1.120’si imalat, 961’i inşaat sektöründedir. Bu ay kapanan gerçek kişi ticari işletmelerinin 1.043’ü toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 625’i inşaat, 294’ü imalat sektöründedir.
Aralık 2024’te kurulan 188 Kooperatifin 122’si Konut Yapı Kooperatifidir. Aralık 2024’te kurulan 188 Kooperatifin 122’si Konut Yapı Kooperatifi 32’si İşletme Kooperatifi, 11’i Turizm Geliştirme Kooperatifi olarak kurulmuştur.
Aralık 2024’te 578 adet yabancı ortak sermayeli şirket kuruldu. Aralık 2024’te kurulan 578 yabancı ortak sermayeli şirketin 361’i Türkiye, 27’si İran, 21’i Almanya ortaklı olarak kurulmuştur. Kurulan 578 yabancı ortak sermayeli şirketin 100’ü anonim, 478’i limited şirkettir. 2024 yılında kurulan şirketlerin 946’sı Belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret, 352’si İkamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inşaatı ve 337’si İşletme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri sektöründe kurulmuştur. Kurulan yabancı ortak sermayeli şirketlerin toplam sermayelerinin yüzde 76,3’ünü yabancı sermayeli ortak payını oluşturmaktadır.”
Girişim iştahı dipte
Kepenk indiren esnaf sayısı 3 yılda 300 bini aştı
Ekonomide daralan işler, süregelen durgunluk ve finansmana erişim sıkıntıları girişimcileri küstürdü. TOBB verilerine göre, son 3 yılda yeni kurulan şirket sayısı yüzde 18 düşerken, kapanan şirket sayısı ise yüzde 36 artış gösterdi. 2022’den bu yana 80 bini aşkın firma kepenk indirirken, kapanan şirket sayısı 2024 sonunda 30 bin seviyesini aştı.
Esnaf tescil-terkin verilerinde de tablo farklı değil. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi’nde yer alan tescil-terkin ilanlarına göre, geçen yıl 287 bin 624 yeni esnaf işyeri sicil kaydı yapılırken, sicil terkin işlemi sayısı ise 94 bin 609 oldu, yani 94 bini aşkın esnaf işyerini kapattı. Son 3 yılda ise, yeni esnaf işyeri sicil kaydı sayısı 934 bin 633 olurken, 305 bin 891 esnaf işyeri ise kepenk indirdi.
2024’te Bursa’da 213 yabancı sermayeli şirket kuruldu
Bursa'da geçen yılın tamamında toplam 213 yabancı sermayeli şirket faaliyete geçti ve bu şirketlerin toplam sermayesi 439,1 milyon TL olarak kayıtlara geçti.
Bursa'da 2024 yılında ABD, Almanya, Rusya Federasyonu, Çin, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, Norveç gibi geleneksel ülkelerin yanı sıra Afganistan, Filistin, Gine, Kolombiya, Lübnan, Nijerya ve Ürdün gibi spesifik ülkelerden de yabancı sermayeli şirketlerin kurulması dikkat çekti. Böylece geçen yılın tamamında Bursa'da toplam 213 yabancı sermayeli şirket kuruldu ve bunların toplam sermayesi 439,1 milyon TL'yi buldu.
2024 yılında yabancı sermayeli kurulan Anonim Şirketlerin illere göre dağılımında ise Bursa, 17 şirket sayısı ile 6'ıncı sırada yer aldı. Bursa'da ortak olunan şirketlerdeki sermaye toplamı 60,5 milyon TL'yi bulurken, ortak olunan şirketlerdeki ülkenin sermaye toplamı 47,4 milyon TL oldu. Listenin zirvesine 636 şirket ile İstanbul yerleşirken, iller sıralaması İzmir, Ankara, Antalya ve Kocaeli olarak devam etti. Listede 7'inci sırada Tekirdağ yer alırken, Muğla 8'inci, Manisa 9'uncu, Kayseri ise 10'uncu oldu.
Geçen yıl yabancı sermayeli kurulan Limited Şirketlerin illere göre dağılımında ise Bursa, 189 şirket ile 7'inci oldu. Ortak olunan şirketlerdeki sermaye toplamı Bursa'da 367,7 milyon Tl, ortak olunan şirketlerdeki ülkenin sermaye toplamı da 318,1 milyon TL olarak gerçekleşti.